یکی از پرتنش ترین چالش های بشر امروزی این است که می خواهد دریابد چه نیازهایی را باید از خدا و دین طلب کند و دین پاسخگو ی کدام خواستۀ بشر می تواند باشد. اندیشمندان غربی برای تبیین رابطه خداوند با انسان وچگونگی تعامل دین وبشر، یکی از مسائل مهم کلام جدید و فلسفه دین بعنوان «انتظار بشر از دین» را مطرح نموده اند. تلقی ابزارانگارانه ولوازم غیرقابل قبول معرفتی این رویکرد برون دینی، بار معنایی منفی را بر طرز تفکر انسان و پیش فرض های او تحمیل کرده و رابطه حقیقی خدا وانسان در نظام آفرینش را تقلیل داده وجایگاه خدا و انسان را معکوس نموده است .اما رویکرد درون دینی «انتظار دین از بشر» با تاکید بر مباحث جدید کلامی مبتنی بر انسان شناسی اسلامی و ادله فطری، عقلی و علمی، دارای مزایا و پیامدهای مثبت بوده وبا مطرح کردن انتظارات بنیادی وتعالی بخش دین از بشر در حوزه نظرو عمل همچون انسان ماندن،الهی شدن،فهم حقیقی رابطه دین و دنیا، کسب علم صائب ، تزکیه نفس وعمل صالح ، انتظارات بشررا منطبق بر حقیقت ذاتی و واقعیت عینی قرار داده و خدا محوری را جایگزین انسان محوری می نماید. در این مقاله درصدد تحلیل و تبیین این دو رویکرد مطرح با استفاده از منابع و دیدگاه متفکران عقل گرای اسلامی می باشیم.

کلمات کلیدی