عنوان : ( ارزیابی کمّی شاخص‌های شدّت بیابانزایی در اراضی کشاورزی دشت درگز، شمال استان خراسان رضوی )
نویسندگان: آذین نصریان , مرتضی اکبری , علیرضا فریدحسینی , احسان نعمت الهی , سرور داوری ,
Full Textچکیده
پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات توسعه کشاورزی در شدت بیابان زایی در دشت درگز در شمال استان خراسان رضوی انجام گردید. شدت خطر بیابانزایی ناشی از توسعه کشاورزی از پایش زمانی-مکانی معیارهای مهمّی که عمدتاً بدلیل فعالیّت‌های انسانی است مانند؛ معیار آب زیرزمینی، آبیاری و زهکشی، کشاورزی، خاک، توسعه صنعتی - شهری و همچنین معیار اجتماعی-اقتصادی در یک دوره زمانی 20 ساله از 1375 تا 1395 و با استفاده از مدل IMDPA در محیط GIS به‌دست آمد. نتایج نشان داد که دشت درگز از نظر شدت خطر بیابانزایی در دو طبقه به ترتیب کلاس متوسط و شدید با درصد فراوانی ۲۲٪ و 78٪ قرار دارد. بطوریکه معیار آبیاری و زهکشی مهّم‌ترین عامل انسانی موثر در افزایش شدت بیابانزایی منطقه بوده است. سپس معیار خاک، توسعه و فعالیّت‌های کشاورزی، توسعه شهری-صنعتی، معیار اجتماعی-اقتصادی و در نهایت تغییرات کمّی و کیفی آب زیرزمینی به ترتیب بیشترین نقش موثر را در افزایش شدت خطر بیابانی‌زایی اراضی کشاورزی دشت درگز داشته‌اند. همچنین افزایش تدریجی شوری خاک در بخش‌های شرقی و شمال شرقی منطقه به دلیل آبیاری با آب شور و تبدیل کاربری اراضی مرتعی و جنگلی به اراضی کشاورزی و مسکونی با مساحتی بیش از 7000 هکتار در طی 10 سال گذشته از عوامل مهّم شدت بیابانزایی در منطقه مورد مطالعه بوده است. بنابراین به منظور جلوگیری از گسترش بیابانزایی، مدیریت پایدار اراضی و جلوگیری از تبدیل کاربری اراضی طبیعی به کشاورزی، مسکونی و صنعتی پیشنهاد می‌شوند.
کلمات کلیدی
راندمان آبیاری؛ تخریب سرزمین؛ شوری خاک؛ تغییر کاربری اراضی؛ توسعه کشاورزی
@article{paperid:1075932,
author = {نصریان, آذین and اکبری, مرتضی and فریدحسینی, علیرضا and احسان نعمت الهی and داوری, سرور},
title = {ارزیابی کمّی شاخص‌های شدّت بیابانزایی در اراضی کشاورزی دشت درگز، شمال استان خراسان رضوی},
journal = {مدیریت بیابان},
year = {2019},
volume = {7},
number = {13},
month = {September},
issn = {2476-3985},
pages = {149--170},
numpages = {21},
keywords = {راندمان آبیاری؛ تخریب سرزمین؛ شوری خاک؛ تغییر کاربری اراضی؛ توسعه کشاورزی},
}
%0 Journal Article
%T ارزیابی کمّی شاخص‌های شدّت بیابانزایی در اراضی کشاورزی دشت درگز، شمال استان خراسان رضوی
%A نصریان, آذین
%A اکبری, مرتضی
%A فریدحسینی, علیرضا
%A احسان نعمت الهی
%A داوری, سرور
%J مدیریت بیابان
%@ 2476-3985
%D 2019
