امروزه با افزایش تمایل به کشت خالص گیاهان، دامنه تنوع ژنتیکی در اکوسیستمهای کشاورزی کاهش یافته است. بعلاوه ارقام و واریته های اصلاح شده با تاریخ مصرف محدود رو به افزایش گذاشته است. علیرغم تعداد بسیار زیاد واریته های تجارتی که در طی چند دهه گذشته اصلاح شده اند در بسیاری از مناطق جهان، تولید محصولات زراعی بر کشت تعداد بسیار اندکی از واریته های زراعی استوار است. با وجود آنکه کشور ایران از غنای ژنتیکی بالایی برخوردار است و تنوع ژنوتیپها، نژادها و جمعیتهای گیاهان زراعی اندکی بخش عمده تولید هر محصول را به خود اختصاص می دهد. در این مقاله تنوع زیستی محصولات زراعی ایران در سطح واریته و با جمع آوری داده های لازم از 183 شهرستان واقع در 27 استان کشور آورده شده است. شاخصهای تنوع مکانی که شناخته شده ترین شکل تنوع زیستی در منابع اکولوژی می باشند نیز محاسبه شده است. در این رابطه غنای واریته ای، شاخص تشابه سورنسون، شاخص غنای مارگالف محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان داد که علیرغم تفاوت بین استانها، گندم و برنج بیشترین غنای واریته ای را در بین محصولات کشور دارد در حالیکه غنای واریته ای دانه های روغنی بسیار اندک است. از 34 واریته گندم زیرکشت در کشور، 10 واریته 84 درصد و 2 واریته 29 درصد از سطح زیرکشت را به خود اختصاص داده اند. در نتیجه تنوع مکانی واریته های زراعی بر مبنای شاخص شانون در مورد کلیه محصولات زراعی کشور پایین است و حتی برای گندم و برنج که بالاترین غنای واریته ای را دارند از 1.5 تا 1.7 تجاوز نمی کند.

کلمات کلیدی