نقد و نظر, دوره (24), شماره (2), سال (2019-9) , صفحات (144-167)

عنوان : ( واکاوی مفهوم اختیار در حکمت متعالیه )

نویسندگان: امیر راستین طرقی , علیرضا کهنسال , سیدمرتضی حسینی ,
فایل: Full Text

استناددهی: BibTeX | EndNote

چکیده

نوشتار کنونی بر آن است تا بر اساس مبانی حکمت متعالیه و سخنان حکیمان صدرایی، تصویری روشن از معنای اختیار به دست دهد. مهم‌ترین تعریف‌های موجود از اختیار در حکمت متعالیه، عبارتند از: «داشتن مبادی چندگانه علم، شوق، اراده و تحریک عضلات»، «داشتن مبادی دوگانۀ علم و اراده»، «صحة الفعل والترک»، «مشیّة الفعل و‌الترک»، و «استقلال فاعل و نفی اثرپذیری از غیر». در این میان، تنها یک تفسیر جامعیت و اشتراک مفهومی میان تمام مصادیق اختیار را فراهم می‌کند و آن، تفسیر اختیار به دارا‌بودن اراده و علم است؛ آن‌هم با تفسیری ویژۀ حکمت متعالیه که در آن، هر دو مفهوم علم و اراده همانند وجود، در عین غیریت مفهومی، در تمام مراتب هستی حضور دارند و در عین اشترک معنوی، مشکک هستند. معنای جامع اراده که همان ابتهاج، محبت و رضاست، از مصادیق مادون مانند میل و شوق در عالم طبیعت آغاز و تا ابتهاج و محبت ذاتی پروردگار گسترش می‌یابد. تلطیف معنای اراده به محبت وجودی، پذیرش اختیار انسانی را به‌رغم وجود احاطه و سلطه علّت بر انسان، خردپذیرتر و وجدان‌پذیرتر می‌سازد؛ ضمن آنکه توجه به حبّ، اقتضا و طلب ذاتی انسان در مرتبه وجود علمی او نزد حق‌تعالی (عین ثابت)، تبیین اختیار را روشن‌تر می‌سازد و به برخی پرسش‌ها نیز پاسخ می‌دهد.

کلمات کلیدی

اختیار؛ حکمت متعالیه؛ اراده؛ علم؛ ابتهاج
برای دانلود از شناسه و رمز عبور پرتال پویا استفاده کنید.

@article{paperid:1077921,
author = {راستین طرقی, امیر and کهنسال, علیرضا and حسینی, سیدمرتضی},
title = {واکاوی مفهوم اختیار در حکمت متعالیه},
journal = {نقد و نظر},
year = {2019},
volume = {24},
number = {2},
month = {September},
issn = {1026-8952},
pages = {144--167},
numpages = {23},
keywords = {اختیار؛ حکمت متعالیه؛ اراده؛ علم؛ ابتهاج},
}

[Download]

%0 Journal Article
%T واکاوی مفهوم اختیار در حکمت متعالیه
%A راستین طرقی, امیر
%A کهنسال, علیرضا
%A حسینی, سیدمرتضی
%J نقد و نظر
%@ 1026-8952
%D 2019

[Download]