از واقعه ملاسرا که مقدمه فروپاشی نهضت جنگل بود، گزارش‌های متعددی در قالب روایت‌های دست‌اول و دست‌دوم موجود است. راویان این ماجرا عمدتاً به دو گروه تقسیم می‌شوند: عده‌ای که با در نظر گرفتن حوادث قبل و هم‌زمان با این رخداد آن را گزارش کرده‌اند و برخی که واقعه را با توجه به پیامدها و نتایج آن و یا فقط با در نظر گرفتن حوادث هم‌زمان با واقعه تحلیل نموده‌اند. روایت این گروه‌ها که با نوعی سهل‌انگاری یا سطحی‌نگری همراه است، این سؤال را مطرح می­کند که عاملان واقعه ملاسرا و قتل حیدر عمواوغلی چه افراد یا جناح‌هایی هستند؟ هدف از این پژوهش آن است که گزارش‌های واقعه ملاسرا و قتل حیدرخان را مورد مداقه قرار دهد. بررسی‌های مبتنی بر روش توصیفی­ـ تحلیلی، نشان می‌دهد با این­که هر کدام از گزارش‌ها نواقصی به همراه دارند، می‌توان وقایع مزبور را حاصل مشارکت خواسته یا ناخواسته جناح‌های مختلف مرتبط با نهضت جنگل دانست. به نظر می‌رسد، عاملان واقعه ملاسرا بی‌ارتباط با قتل حیدرخان نبوده‌اند و در این میان نقش عوامل دولت انگلیس پررنگ‌تر است.

کلمات کلیدی