تحقیق حاضر به بررسی فرضیۀ برجستگی تدریجی و تأثیر آن بر کنایه پرداخته است تا بررسی شود عامل مهم در دسترسی ذهن به معنای کنایه چیست. هدف از انجام این تحقیق، سنجش RT (زمان خواندن) و شناسایی و تبیین رابطه بین 3 متغیر نوع بافت (تحت‌اللفظی، تمثیلی) و میزان آشنا بودن عبارت (بسیار آشنا، آشنا و ناآشنا) و سرعت خواندن (آهسته، هم­زمان و سریع) کنایه بوده است. برای هر کدام از نمونه­ های کنایه، یک بافت تأثیرگذار در معنای تحت­ اللفظی کنایه و یک بافت تأثیرگذار در معنای تمثیلی همان کنایه به­ وجود آمد. از نرم ­افزاری برای انجام آزمایش صفحۀ متحرک خودمهار استفاده شد که توانایی سنجش زمان خواندن عبارت­ها را داشت. نتایج نشان داد، نمونه ­های کنایه، فرضیۀ برجستگی تدریجی را به‌­طور کامل تأیید نکردند و نتایجی خلاف فرضیۀ برجستگی تدریجی حاصل شد به این صورت که بافت بیشتر بر معنای برجسته پیشی می­ کرفت و در درک تأثیر می­ گذاشت و این ­دو تأثیر موازی یکدیگر نداشتند. همچنین، بر اساس نتایج تحقیق چنین به­ نظر می ­رسد که معنای برجسته هم در عبارت­ های تمثیلی بسیار آشنا و هم در عبارت­ های تمثیلی آشنا، معنای تمثیلی است و معنای برجسته در عبارت­ های تمثیلی ناآشنا معنای تحت­ اللفظی و معنای تمثیلی است.

کلمات کلیدی