چکیده مبسوط مقدمه: غده ها، مهّم ترین اندام رویشی در افزونش (تکثیر) اویارسلام ارغوانی، به عنوان یکی از سمج‏ترین علف های هرز دنیا، می باشند. بررسی خصوصیات مرتبط با نحوه پاسخ غده به محیط اطراف مانند جذب و از دست دادن آب در پاسخ به دما، حائز اهمّیت می باشد. جذب آب اولین مرحله در فرآیند جوانه زنی می باشد اما الگوی جذب آب توسط غده های اویارسلام ارغوانی مشخص نشده است. همچنین از دست رفتن رطوبت غده ها یکی از عوامل مؤثر بر کاهش قابلیت جوانه زنی آن ها می باشد. مواد و روش ها: به منظور بررسی نحوه جذب و کاهش رطوبت غده های اویارسلام ارغوانی، سه آزمایش جداگانه انجام شد. در آزمایش اول، غده ها در حمام آب با دماهای 10، 20، 30 و 40 درجه سانتی گراد قرار داده شدند. سپس، وزن غده ها در زمان های مختلف (24 تا 3600 دقیقه) اندازه گیری شد. روند درصد جذب آب غده ها در دماهای مختلف به‏وسیله برازش مدل Peleg مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش دوم، زمان شروع جوانه‏زنی در دماهای ثابت10، 20، 30 و 40 درجه سانتی گراد مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش سوم، کاهش رطوبت و درصد جوانه زنی غده ها در دو محیط یخچال (دمای 4 درجه سانتی گراد) و اتاق (دمای 22 تا 25 درجه سانتی گراد) مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که رطوبت نخستین غده های اویارسلام ارغوانی، 42 درصد می باشد و 10 درصد آب مازاد جذب می کنند. با پیروی از مدل Peleg، جذب آب غده ها با در نظر گرفتن نقش دما دارای دو مرحله می باشد: (1) جذب سریع (کمتر از هفت ساعت)، و (2) جذب بدون وقفه اما با سرعت (شیب) ملایم پس از آن. در مدل Peleg، فراسنجه های K1 (دقیقه در درصد وزن -1) و K2 (درصد وزن تر-1) به ترتیب به عنوان شاخص سرعت جذب آب و شاخص ظرفیت جذب آب می باشند. فراسنجة K1، رابطه عکس با دما داشت. بیشترین و کمترین مقدار آن به ترتیب با 56/49 و 55/28 در دماهای 10 و 40 درجه سانتی گراد بود. از سوی دیگر، روند فراسنجة K2 از 10 تا 30 درجه سانتی گراد ثابت (1/0) ولی در دمای 40 درجه سانتی گراد مقدار آن 087/0 بدست آمد. مدل پیشنهادی ما، هایپربولا دوفراسنجه ای، نسبت به مدل Peleg ، مدل برتر بود و بیشترین درصد جذب آب و زمان لازم برای 50 درصد جذب آب را پیش بینی می کند. نتایج نشان داد که شروع جوانه زنی غده های اویارسلام ارغوانی تحت دماهای 10، 20، 30 و 40 درجه سانتی گراد به ترتیب از روزهای 44/14، 57/6، 24/3 و 12/3 رخ داده است. در شرایط نگه داری غده ها در اتاق و یخچال، توقف جوانه زنی به ترتیب بعد از سه و نه ماه اتفاق افتاد. زمان لازم برای کاهش 50 درصد جوانه زنی در شرایط یخچال و اتاق به ترتیب 12/5 ماه (154 روز) و 3/1 ماه (39 روز) برآورد شد. زمان لازم برای 50 درصد کاهش وزن غده تحت شرایط نگهداری در اتاق و یخچال به ترتیب 981/1 ماه (59 روز) و حدود 6 ماه (180 روز) بود. به طور کلی، 85/11 درصد کاهش وزن غده (کاهش رطوبت) منجر به کاهش 50 درصدی جوانه زنی غده ها شد. نتیجه گیری: بیشترین جذب آب غده ها تحت همه دماها در کمتر از 420 دقیقه (هفت ساعت) رخ داد. کُند بودن جوانه زنی غده ها در دماهای پایین ارتباطی با مشکل در جذب آب ندارد. غده ها با از دست دادن حدود 12 درصد رطوبت، نیمی از قدرت جوانه زنی خود را از دست دادند. از طرف دیگر، نتایج حاکی از آن است که غده ها در دماهای خنک (4 درجه سانتی گراد) نسبت به دمای محیط (22 تا 25 درجه سانتی گراد) دیرتر رطوبت و قابلیت جوانه زنی خود را از دست می دهند.

کلمات کلیدی