این مقاله با رویکرد زبان شناسی شناختی و با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی به بررسی و تحلیل اقسام سه گانه استعاره-های مفهومی در سوره یوسف پرداخته است. بدین منظور، نخست ماهیت استعاره مفهومی و انواع آن معرفی و تبیین می شود، سپس مفاهیم به کار رفته در سوره یوسف در قالب استعاره های ساختاری، جهتی و هستی شناختی بررسی و تحلیل می شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در سوره یوسف، مفهوم زندگی در ساختار سفر و تجارت، زمان در قالب مکان و شیء متحرک و دانستن در قالب دیدن مفهوم سازی و ارائه شده است (استعاره-های ساختاری). افزون بر این در این سوره مفاهیم قدرت، برتری، فضل، مقام و مرتبه معنوی بر پایه جهت بالا مفهوم-سازی شده اند و در حوزه استعاره های هستی شناختی مفاهیم عهد و پیمان، نیرنگ، حقیقت، بوی یوسف و گمراهی، ماهیت جسمانی یافته اند و در قالب اشیاء برای شنونده مجسم شده اند و مفاهیمی از قبیل، نفس، آسیب ها و مشکلات، نصرت الهی، عذاب و قیامت بر پایه خصوصیات جانداران مفهوم سازی شده اند تا شنونده بر اساس شناختی که از اوصاف جانداران دارد، آن ها را درک نماید.

کلمات کلیدی