پایداری و توسعه نظامهای زراعی بهطور مستقیم و غیرمستقیم به حضور نیتروژن وابسته است، از سوی دیگر، نظامهای زراعی و باغی از جمله مسیرهای اصلی تلفات نیتروژن بهشکل تصعید و شستشو میباشند که پیامدهای زیستمحیطی نامطلوبی را بههمراه خواهد داشت. این پژوهش با هدف اجرا شد. این مدل قادر است با CENTURY ایران با استفاده از مدل (Triticum aestivum L.) ارزیابی بیلان نیتروژن در نظامهای زراعی گندم را در سیستمهای مختلف از جمله بومنظامهای زراعی شبیهسازی (N) تلفیق اثر متغیرهای اقلیمی، خاک و مدیریت زراعی فرآیندهای چرخه نیتروژن کند. در این ارتباط پس از تهیه بانک اطلاعاتی مورد نیاز مدل شامل دادههای جغرافیایی، اقلیمی، مدیریت زراعی و خصوصیات خاک، روند تغییرات بیلان نیتروژن و سهم هر یک از اجزای تشکیلدهنده بیلان با استفاده از مدل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بهدست آمده نشان داد که بیشترین 12 گرم در متر مربع) مربوط به بومنظامهای زراعی گندم شمال غرب، غرب و جنوب غرب و کمترین مقدار آن در /5 –9/ نیتروژن ورودی در دامنه ( 5 9 گرم در متر مربع) مربوط به نظامهای زراعی گندم در شرق و جنوب شرقی کشور بود. همچنین بررسی نتایج بهدستآمده در رابطه با /4 –7/ دامنه ( 3 سهم نسبی اجزای نیتروژن ورودی و خروجی نشان داد که نیتروژن حاصل از مصرف کود بهعنوان اصلیترین متغیر ورودی و نیتروژن دانه به عنوان 0 تغییرات کل موجود در نیتروژن ورودی و خروجی را توصیف کنند. با توجه به / 0 و 928 / مؤثرترین متغیرخروجی توانستند بهترتیب با ضریب تبیین 973 نتایج بهدست آمده بهنظر میرسد در رابطه با نیتروژن ورودی نقش مدیریت زراعی مانند تقسیط مصرف کود، همزمانی زمان مصرف کود با نیاز گیاه و در مجموع، افزایش کارایی مصرف نیتروژن که بیشتر متکی بر مدیریت زراعی هستند، حائز اهمیت میباشد. اما در خصوص خروج نیتروژن از نظام های زراعی گندم علاوه بر مدیریت زراعی بقایا، تناوب و بهرهگیری از ارقام اصلاح شده که از کارایی مصرف نیتروژن بالاتری برخوردار باشند، اهمیت بیشتری دارد.

کلمات کلیدی