چکیده سابقه و هدف: علم الحیوان (دانش جانورشناسی) در طبقه بندی علوم، از بخشهای فرعی حکمت طبیعی به سشمار رفته است. مسلمانان در این حوزه آثاری از جنبه های مختلف فقهی، تفسیری، لغوی و ادبی و عرفانی به رشته تحریر درآورده اند. در متون جانورشناسی، انواع موضوعات علمی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته است. یکی از محورهای علمی که نویسندگان دانش جانورشناسی به آن پرداخته اند مبحث فواید و خواص درمانی اعضای بدن جانداران است. در پیشینه تاریخی دانش داروسازی و داروشناسی داروهای کاربردی با پایۀ گیاهی، حیوانی و معدنی بوده اند. بر اساس گزارشهای تاریخی همواره بخش قابل توجهی از داروهای مورد استفاده، از اجزاء بدن حیوانات تهیه می شد.ا ز اینرو بخشی از متون جانورشناسی به کارکرد و ویژگیهای درمانی داروهای حیوانی اختصاص دارد. کتاب «حیات الحیوان» نوشته کمال الدین دمیری(م :808 ق) در زمره آثار ادبی است که از مفصل ترین و مهمترین متون تولیدی در حوزه جانورشناسی به شمار می رود. مواد و روشها: مسئله اصلی پژوهش حاضر که با رویکرد توصیفی نوشته شده، ضمن معرفی و بازخوانی کتاب حیات الحیوان دمیری، به جایگاه داروهای حیوانی در این دست نوشته پرداخته است. یافته ها: یافته های نوشتار پیش رو نشان می دهد محورهای اصلی این اثر بیان کارکرد و ویژگیهای درمانی جانوران گوناگون اعم از حیوانات اهلی و وحشی، پرندگان، آبزیان و حشرات و اثربخشی بافت و اعضای بیرونی و درونی آنها در معالجه انواع بیماریها است. استعمال دارو به شیوه های مختلف(خوردنی، استنشاق و ...) توصیه شده است. نتیجه گیری: در سنت داروسازی مسلمانان ادویه حیوانی یکی از انواع پایه دارویی بوده است که در معالجات بیماریها تجویز می شده اند. شناخت و خواص جانوران در آثار متعدد علمی آمده است؛ چنانکه «حیات الحیوان» نوشته دمیری که در حوزه جانورشناسی نوشته شده است، حاوی نکاتی ارزنده در زمینه دانش داروسازی و داروشناسی است.

کلمات کلیدی