فق‌های کلسیک (تجمع کربنات‌های ثانویه یا پدوژنیک) نتیجة فرایندهای پدوژنیک هستند و در مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا و ایران گسترش زیادی دارند. مدل‌ها ابزارهای قوی جهت آزمون فرضیات و فرآوری اطلاعات موجودند. مدل‌ها و طبقه‌بندی‌های متعددی برای تشکیل و تکامل کربنات‌های پدوژنیک و کلکریت‌ها ارائه شده است که شامل مدل‌های مفهومی و مدل‌های عددی و کامپیوتری‌اند. در این پژوهش سی مدل مفهومی و عددی ارائه‌شده برای تشکیل و تکامل مورفوژنتیکی کربنات‌ها بررسی شد. این مدل‌های مفهومی نشان می‌دهند بافت و مرحلة تکاملی خاک (سن خاک) مهم‌ترین عامل کنترل‌کنندة مورفولوژی کربنات‌های پدوژنیک در خاک‌ها هستند و در مراحل اولیة تکاملی نودول‌ها و پوشش‌های کربناتی به ترتیب در خاک‌های با بافت ریز و درشت غالب‌اند. در مراحل پایانی تکامل، تجمع کربنات‌ها به‌ صورت افق‌های سیمانی‌ شده و متراکم و در هر دو نوع بافت خاک مشابه هستند. تولید مدل‌های عددی و کامپیوتری برای تجمع کربنات‌ها در خاک‌ها با توجه به ویژگی‌های بسیار پیچیدة سامانة خاک موضوعی بسیار چالش‌انگیز است. با وجود ضعف‌های مدل‌های کامپیوتری، این مدل‌ها جهت آزمون سناریوهای مختلف تغییرات اقلیمی کواترنری بر تکامل خاک‌ها بسیار مهم‌اند و امید است با شناخت بیشتر ویژگی‌های خاک‌های آهکی و فرایندهای تشکیل کربنات‌های پدوژنیک و همچنین پیشرفت تکنولوژی و مدل‌سازی مدل‌های کامپیوتری با دقت بیشتر در آینده توسعه پیدا کنند.

کلمات کلیدی