به‌منظور ارزیابی تأثیر شاخص‌های رقابتی و کارایی کشت مخلوط پنبه - چغندر علوفه ای در شرایط تداخل علف-های هرز، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارها شامل الگوی کشت مخلوط پنبه-چغندر علوفه ای در دو سطح کشت مخلوط بین ردیفی و کشت مخلوط درون ردیفی و نسبت کشت مخلوط در پنج سطح شامل 75: 25، 50: 50، 25: 75 و کشت خالص دو گیاه پنبه و چغندر علوفه‌ای به‌عنوان عامل اصلی و تداخل علف‌های هرز در دو سطح شامل وجین و عدم وجین تمام‌ فصل علف هرز به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد که اثر الگوی کشت مخلوط و برهمکنش الگوی کشت و نسبت‌های کاشت مخلوط پنبه – چغندر علوفه‌ای بر تراکم و وزن خشک کل علف‌های هرز معنی‌دار نبود، اما اثر نسبت‌های مختلف کشت مخلوط پنبه – چغندر علوفه‌ای بر وزن خشک کل علف های هرز معنی‌دار بود. در نسبت کشت 25: 75 از پنبه- چغندر علوفه ای، وزن خشک علف های هرز پایین تر از سایر نسبت‌های اختلاط بود. در شرایط تداخل و یا عدم تداخل علف های هرز، حداقل 50 درصد کاهش در عملکرد وش پنبه و 83 درصد کاهش در عملکرد ریشه چغندر علوفه‌ای در شرایط کشت مخلوط، در مقایسه با کشت خالص هر یک از گیاهان مشاهده شد. دو شاخص نسبت برابری زمین و کاهش عملکرد واقعی نشان‌دهنده برتری کشت خالص پنبه نسبت به کشت مخلوط بود، ولی شاخص مجموع ارزش نسبی بیان‌کننده برتری کشت مخلوط پنبه- چغندر علوفه‌ای نسبت به کشت خالص پنبه بود. به‌طوری‌که کاشت مخلوط پنبه- چغندر علوفه ای با نسبت 75:25 موجب شد در شرایط حضور و عدم حضور علف هرز مجموع ارزش نسبی به ترتیب 5/2 و 6/8 برابر کشت خالص پنبه افزایش یابد. شاخص های رقابتی شامل ضریب ازدحام نسبی، نسبت رقابت و شاخص غالبیت نشان دادند که چغندر علوفه ای نسبت به پنبه از قدرت رقابتی بالاتری برخوردار بود. به‌طورکلی نتایج این آزمایش نشان داد که کشت مخلوط پنبه -چغندر علوفه ای به‌صورت جانشینی، فقط از نظر یکی از شاخص‌های ارزیابی کشت مخلوط (مجموع ارزش نسبی) مناسب بود و درمجموع قابل توصیه نیست.

کلمات کلیدی