یکی از ساختارهای نحوی که نقشی مهم در فهم صحیح مقصود آیات دارد، اضافه‌ مصدر است. از جمله نقش‌هایی که مصدر به آن‌ها اضافه می‌شود، فاعل و مفعول‌به است و گاهی در تشخیص این‌که مصدر به فاعل اضافه شده یا به مفعول‌به اختلاف‌نظر وجود دارد. در این مقاله، اضافه‌ مصدر «ذکر» به «الله» در آیه‌ 28 سوره رعد بررسی شده و اثبات شده که در کنار نظر رایج، مضاف‌الیه در «ذکر الله» می‌تواند فاعل نیز باشد. برای دستیابی به نتیجه، ابتدا بررسی لغوی واژه‌ «ذکر» انجام شده، سپس نظرات مفسران، دسته‌بندی و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته و پس از آن به بررسی 20 ترجمه از ترجمه‌های مهم قرآن کریم ذیل آیه‌ 28 سوره‌ رعد پرداخته شده است. اکثر قریب به اتفاق مفسران و مترجمان، قائل به مفعول‌به بودن «الله» در عبارت «ذکر الله» بوده‌اند. در ادامه‌ مقاله، ادله‌ای در اثبات فاعل بودن «الله» ارائه شده و سپس «معنای این‌که خداوند بنده را ذکر کند» تبیین شده است. از جمله دستاورد این جستار این است که در عبارت «ذکر الله» می‌توان مضاف‌الیه را فاعل نیز دانست و به مفاهیم شایان توجهی دست یافت. البته فاعل دانستن مضاف‌الیه به معنای نفی مفعول‌به بودن آن نیست؛ بلکه می‌توان آن را هم‌زمان، هم در معنای فاعل و هم در معنای مفعول‌به فهمید.

کلمات کلیدی