در سال 145ق. اولین قیام حسنیان به رهبری محمدبن عبدااللهبن حسن رقم خورد. این قیام در حالی شکل گرفت که در میان علویان شخصیتهای برجـستهتـری بـه لحـاظ شیخوخیت، جایگاه علمی و تعدد یاران حـضور داشـتند و در رأس آنـان امـام جعفـر صادق(ع) بود. ضمن آنکه در میان سادات حسنی نیز عبداالله محض - پدر محمـد- از جایگاهی ویژه برخوردار بود. با پذیرش تصریح منـابع بـر پرهیـز امـام(ع) از هرگونـه فعالیت سیاسی در اواخر عهد اموی، میتوان این پرسش را مطرح کرد که چـه عـاملی در پذیرش رهبری محمدبن عبداالله با وجود در قید حیات بودن پدرش نقشی محوری داشته و مشارکت گروههای مختلف مردمی در قیام او را باعث شده است؟ نتیجة پژوهش حاضر بر مبنای نظریة شخصیت کاریزمایی وبر، حاکی از آن اسـت که عبداالله محض از سیادتی کاریزماتیک برخـوردار بـود. در بحـرانهـای اواخـر دورة اموی، طرح موفق او برای انتقال سیادت کاریزمایی به فرزندش محمد و پذیرش آن از سوی حامیان، با برجـستهسـازی ویژگـیهـای نفـس زکیـه، اسـتفاده از همانندسـازی اسطورهای و جلب نظر دستگاه گردانندة اجتماع کاریزمایی در میان هاشـمیان صـورت گرفت. از این رو، با ادامة بحران و همچنین تبلیغات و حمایت عبداالله در آغاز خلافت عباسـی، محمـد در زمـان حیـات پـدر قیـام کـرد و بـا وجـود عـدم برخـورداری از شیخوخیت، از حمایت گروههای مختلف مردمی برخوردار شد.

کلمات کلیدی