در سال 838 ق/ 1444م به سفارش محمّد جوکی، شاهنامه‌ای مصوّر شد که امروزه از نفیس‌ترین نمونه‌های هنر درباری ایران است. شاهنامۀ جوکی متعلّق به عصر طلایی هنر ایران، دورۀ تیموری، و نگاره‌هایش به سبک هرات است. نیک‌بختانه این نسخۀ مصوّر تا به امروز از آسیب مصون مانده‌است. این پژوهش برای دستیابی به چراییِ گزینشِ موضوعاتی خاص برای تصویرگری، نگاره‌ها را در چند دستۀ موضوعی طبقه‌بندی می‌کند. فرضیّۀ پژوهش آن است که نگاره‌های شاهنامۀ جوکی، انعکاس خودآگاه یا ناخودآگاهِ ذهنیّاتِ و تمایلات حامی نسخه محمّد جوکی است. روش پژوهش به این شرح است که ابتدا موضوع نگاره‌های نسخه را، براساس مضامین رایج در سنّت تصویری هنر ایران، طبقه‌بندی و سپس بسامد هر موضوع را تعیین می‌کنیم تا اصلی‌ترین مضامین برای تصویرگری مشخّص شود و سپس به بررسی برخی شاخصه‌های تصویری در موضوعات مذکور پرداخته و ارتباط مضامین تصویری را با تمایلات حامی نسخه تبیین می‌کنیم. حاصل این بررسی نشان می‌دهد که افکار و تمایلات محمّد جوکی در شیوۀ تصویرگری این نسخه تأثیر داشته‌است، به‌گونه‌ای که از طریق تحلیل نگاره‌های نسخه می‌توان به کیفیّت درک و دریافت شاهزادۀ تیموری از شاهنامه دست یافت.

کلمات کلیدی