در دامنة جنوبی رشته‌ای کوچک و جدا‌افتاده از سلسله کوه‌های بزرگ البرز، روستایی موسوم به طرسک جای دارد که نامش را همانند بیشتر آبادی‌ها و شهرهای ایران از ویژگی جغرافیایی سرزمین خود گرفته است؛ طُرُسک خاکی سخت و بی‌برگ که همچون دیوارِ دژی در کوهپایة رشته‌کوهِ کوه‌میش بالا رفته و نخستین خانه‌های اهالی را در پناه خود گرفته است. این رشتة جداافتاده که حدود 90 کیلومتر طول، ۵ کیلومتر عرض و حداکثر 2812 متر ارتفاع دارد، به کوه‌میش موسوم است که احتمالاً تغییریافتة کوه مِس و برگرفته از معدنِ مسِ تاریخیِ واقع در دل آنست. جدای از رشته کوه شمالی، سه رشتة شکستة نسبتاً مرتفع نیز ارتباط کویر خشک مرکزی ایران را با روستای طرسک قطع می‌کند. این ویژگی‌ها، به همراه ارتفاع 1500 تا 1950 متری از سطح دریا، موجب هوای مطبوع ده در بهار و تابستان و سرد و نسبتاً خشک، از نیمة پاییز تا اوایل فروردین، شده است. طرسک که از توابع سبزوار و در 70 کیلومتری جنوب آن واقع است، در یک سدة اخیر شاهد شکوفایی تدریجی و سپس زوال ناگهانی بوده است؛ سرنوشتی که جریان عمدة آن، بیش از دست طبیعت و اهالی‌اش، از وضع یا سیاست‌های کلان کشور ناشی شده است. با این وصف، بررسی تحولات آن به گونه‌ای روایت فراز و فرود روستا در تاریخ معاصر ایران نیز هست و سرنوشت آن را می‌توان به بسیاری از روستاهای ایران تعمیم داد.

کلمات کلیدی