از مباحث مهم در اخلاق کیفیت حصول ملکات اخلاقی است. اما متاسفانه از جمله خلاهای مهم در حوزه دانش اخلاق عدم تبیین نظریات اخلاقی بر اساس مبانی نفس شناسی فلسفی است.ابن سینا تاحدودی از این امر مستثنی بوده و هرچند همانند سایر اندیشمندان ملکات اخلاقی را اکتسابی می‌داند و برای آن دلیل عقلی و نقلی اقامه نموده است. ابن‌سینا بر مبنای اصول خویش در نفس‌شناسی مانند؛ جوهریت نفس، تجرد ذاتی نفس، روحانیه الحدوث و البقا بودن نفس و حرکت استکمالی نفس به تبیین کیفیت پیدایش و زوال ملکات اخلاقی پرداخته است. وی نفس را جوهرِ مجردِ ذاتی می‌داند که در تعامل با بدن بوده و با استفاده از قوای مختلف، افعالی را از خود بروز می‌دهد که آن رفتار، حالاتی در نفس ظاهر می‌کنند و به علت تکرار آن اعمال و در اثر حرکت، آن حالات در نفس به ملکات راسخی تبدیل می‌گردند که استکمال عرضی نفس را در پی-دارند. اما مبانی انسان‌شناسی ابن‌سینا ضمن تعارض با برخی مبانی دیگر وی، با اشکالاتی همچون؛ عدم سنخیت مجرد و مادی، جامع و حافظ، حامل امکان حامل فساد و تساوی نفوس انبیا و دیگران همراه است. با توجه به این اشکالات، نظریه اکتسابی بودن بر مبنای نفس شناسی ابن سینا دچار اشکال شده و مورد پذیرش نیست.

کلمات کلیدی