گون کتیرایی یکی از مهم‌ترین گیاهان مرتعی منطقه شمال شرق ایران به شمار می‌رود و اهمیت زیادی در حفاظت خاک و اقتصاد مرتعداران دارد. بهره‌برداری و مدیریت نادرست گونه‌های گیاهی مرغوب منجر به از بین رفتن و جایگزینی این گونه‌های بومی و خاص توسط گونه های مهاجم بومی یا خارجی می‌شود. این پژوهش به منظور تعیین رویشگاه بالقوه گون در مراتع استان‌های خراسان رضوی و خراسان شمالی با استفاده از مدل تحلیل آنتروپی بیشینه (MaxEnt) صورت پذیرفت. بدین منظور تعداد 757 نقطه حضور گونه در 17 منطقه مختلف از طریق نمونه‌برداری میدانی و توسط دستگاه GPSMap 60CSx ثبت گردید. متغیرهای محیطی شامل 19 لایه زیست‌اقلیمی، 3 لایه شیب، جهت و ارتفاع، زمین‌شناسی و اطلاعات خاک (بافت، قابلیت اراضی، گروه‌های هیدرولوژیک) به عنوان متغیرهای پیش‌بینی ابتدا مورد آنالیز همبستگی قرار گرفته و متغیرهای دارای همبستگی زیاد حذف شدند. آنالیز لایه‌های پیش‌بینی و نقاط حضور با استفاده از نرم‌افزار Maxent 3.3 انجام شد. نتایج نشان داد با توجه به شاخص سطح زیر منحنی (AUC=0/98) مدل حداکثر آنتروپی در تشخیص عوامل موثر بر پراکنش جغرافیایی گونه از دقت و کارایی مناسبی برخوردار بوده است. بر اساس نتایج آزمون جک‌نایف عوامل محیطی شامل DEM، واحد اجزاء اراضی (SOILLAND)، دمای متوسط سالیانه (BIO1)، زمین‌شناسی (GEOLOGY)، بارندگی خشک‌ترین فصل سال (BIO17)، بارندگی سردترین فصل سال (BIO19) و بارندگی فصلی (BIO15) به ترتیب بیشترین نقش را در تعیین رویشگاه مناسب گونه داشتند. نهایتا منطقه مورد مطالعه به چهار طبقه مطلوبیت تقسیم شد که بیش از 218 هزار هکتار معادل 52/۱ درصد پتانسیل متوسط تا خوب برای رویش و بهره‌برداری از گونه گون داشتند.

کلمات کلیدی