کرمانجی، یکی از سه شاخۀ اصلی زبان کردی است که در ترکیه، سوریه، بخش‌هایی از عراق، غرب و شمال شرقی ایران رایج است. پژوهش حاضر با اتّخاذ چارچوب سطوح بازنمایی واژگانی و درنظرگرفتن مفهوم دانش زیست‌بومی، واژگان مرتبط با حوزۀ مفهومی حیوانات اهلی در زبان کردی کرمانجی شمال خراسان را تحلیل کرده است. چارچوب این مطالعه برمبنای «راهنمای گردآوری گویش‌ها برای گنجینۀ گویش‌های ایرانی» تهیه شده، سپس واژگان مرتبط با این حوزۀ مفهومی با استفاده از روش مصاحبۀ هدف‎مند گروهی، جمع‌آوری شده و طبق شاخص‌های چهارگانۀ واژگانی‎شدن مالت، سلومن و جننری و سطوح پنج‎گانۀ بازنمایی واژگانی برلین، بریدلاو و راون تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان‌دهندۀ آن است که دو عامل «تفاوت در مرزبندی‌های متفاوت از یک مفهوم» و «لانه‌گزینی» در واژگانی‎شدن مفاهیم حوزۀ حیوانات اهلی در کرمانجی مؤثّر بوده و موجب ایجاد تمایزهای قابل‌ توجّهی براساس «جنسیت»، «سن»، «رنگ»، «افعال مرتبط با تولّد و زیست»، «واژگان مرتبط با نگهداری و تیمار حیوانات» و «مشاغل مرتبط» با آنان شده است؛ همچنین عوامل فرهنگی‌ای همچون تجربۀ رویارویی مستقیم و دانش گستردۀ زیست‌بومی درخصوص حیوانات اهلی موجب واژگانی‎شدن مفاهیم مختلف تا سطوح چهار و پنج بازنمایی واژگانی شده است.

کلمات کلیدی