گیاه دارویی چویل (Ferulago ssp.) متعلق به تیره چتریان و بومی ایران است. گونه های این جنس به دلیل خواب بذر، برداشت بی رویه و تنش-های محیطی از قبیل خشکسالی به شدت در معرض انقراض می باشند. با درنظر گرفتن این گیاه به عنوان یک گیاه دارویی-مرتعی ارزشمند، تولید و احیای آن امری ضروری محسوب می شود. این تحقیق با هدف بهینه سازی ریزازدیادی دوگونه بومی چویل شامل Ferulago angulata وFerulago subvelutina انجام شد. بیشترین درصد پینه زایی در گونه F. angulata (100 درصد) با کاربرد ریزنمونه ریشه‌چه (تحت تیمارهایmg/L NAA 1 + mg/L BAP0، mg/L NAA 5/1 + mg/L BAP0، mg/L NAA 2 + mg/L BAP0) و نیز ریزنمونه برگ حقیقی (تحت تیمارهای mg/L NAA 5/0 + mg/L BAP5/0، mg/L NAA 2 + mg/L BAP1) و در گونه F. subvelutina با کاربرد ریزنمونه برگ حقیقی (تحت تیمارهای mg/L NAA 5/0 + mg/L BAP5/0، mg/L NAA 2 + mg/L BAP1) به ترتیب به میزان 33/72 و 66/71 درصد حاصل شد. کاربرد توام هورمون‌های سیتوکینین و اکسین در باززایی گونه های چویل موثر واقع شد؛ به طوری که بیشترین باززایی در گونه F. angulata به ترتیب با مقدار 33/53 و 66/46 درصد تحت تیمارهایmg/L NAA 2/0 + mg/L BAP5/0 و mg/L NAA 4/0 + mg/L BAP5/0 بوده و در گونه F. subvelutina با میزان 33/53 و 60 درصد به ترتیب تحت تیمارهای mg/L NAA 2/0 + mg/L BAP1 و mg/L NAA 4/0 + mg/L BAP1حاصل شد. بهترین تیمار ریشه زایی برای هر دو گونه، محیط کشت MS2/1 شاملmg/L IBA 5/0 انتخاب شد. مرحله سازگاری در مخلوطی از خاک، خاک پیت و ماسه با نسبت وزنی، 1:1:1، انجام شد که در مجموع 80 درصد از گیاهان تولیدشده از کشت بافت، در محیط بیرون با موفقیت سازگار گردیدند.

کلمات کلیدی