توافق انتخاب دادگاه یکی از توافق‌های مهمی است که اغلب در قراردادهای تجاری بین‌المللی مشاهده می‌شود. امروزه طبق اصل حاکمیت اراده، توافق مزبور در بسیاری از نظام‌های حقوقی لازم‌الاجرا است. بر مبنای چنین توافقی، علی‌الاصول اختلافات ناشی از قرارداد توسط دادگاه منتخب حل و فصل خواهد شود. با این حال چنین وضعیت مطلوبی همواره مشاهده نمی‌شود زیرا انتخاب دادگاه بر تعیین قانون حاکم اثر می‌گذارد و با تغییر دادگاه این امکان وجود دارد که نتیجه نهایی دعوا تغییر کند. این امر انگیزه‌ای قوی برای خواهان ایجاد می‌کند تا توافق انتخاب دادگاه را نقض کند و دعوا را به جای دادگاه منتخب در دادگاه غیرمنتخب اقامه نماید. از این رو نوشتار حاضر به این مسئله می‌پردازد که دادگاه‌ها چگونه می‌توانند با تکیه بر اصل حاکمیت اراده، مانع نقض توافق انتخاب دادگاه توسط یکی از طرفین شوند؟ مقاله نشان می‌دهد که دادگاه‌ها در برخی نظام‌های حقوقی می‌توانند از ضمانت اجراهای متعددی برای ترغیب طرفین به اجرای این نوع توافق و عدم نقض آن استفاده کنند. این ضمانت اجراها شامل توقیف رسیدگی، قرار منع دعوا، عدم اجرای رأی صادره از دادگاه غیرمنتخب و حکم بر جبران خسارت می‌باشد. گرچه حقوق ایران در زمینه توافق انتخاب دادگاه و نقض آن موضع‌گیری ننموده است اما پژوهش حاضر نشان می‌دهد که امکان اعمال برخی ضمانت اجراهای مزبور توسط دادگاه‌های ایران وجود دارد.

کلمات کلیدی