جستار حاضر بر اساس منابع کتابخانهای و روش توصیف، تحلیل و مقایسه، تفاوت آثار مختلف نظامی را از نظر تناسب با نقد روانشناسانه و کمّ و کیف کاربرد نظریّات مختلف روانشناسی را برای نقد آثار نظامی، در چهار حوزۀ آرای لاکان-فروید، آرای یونگ- کمپبل، روانشناسی عمومی و روانشناسی رنگها بررسی کرده است. یافتهها نشان میدهد هرچه بر خطّ زمان پیش میآییم، اقبال محقّقان به نقد روانشناسی آثار نظامی افزونتر شده است؛ هفت پیکر بیش از سایر آثار وی نقد شده که حاکی از عملکرد عامدانه یا غیرعامدانۀ نظامی در توجّه دادن مخاطبان به خصوصیّات روانی شخصیّتهای هفت پیکر است و آرای یونگ بیش از سایر نظریّات به کار رفته که به دلیل تناسب بیشتر این روش برای پژوهش در منظومههای نظامی است. گاهی نویسندگان شبه روانشناسیهایی را به عنوان تحلیل روانشناسانۀ آثار نظامی مطرح کردهاند که فاقد ارزش پژوهشی است

کلمات کلیدی