عنوان : ( ارزیابی حساسیت اراضی به بیابانزایی با بهره‌گیری از مدل ESAs و اولویّت‌بندی راهبردهای مدیریتی (مطالعه مورد: حوزه کویر نمک، استان خراسان رضوی) )
نویسندگان: علی اصغر طالبان فرد , مرتضی اکبری , محمود اعظمی راد ,
دانلود فایل برای اعضای دانشگاهبر اساس تصمیم نویسنده مقاله دسترسی به متن کامل برای اعضای غیر دانشگاه ممکن نیست
چکیده
بیابانزایی فرآیندی پیچیده و یک تهدید جدی محیط‌زیستی در بسیاری از مناطق به ویژه مناطق خشک جهان است. بطوریکه با شناخت دقیق عوامل موثر در توسعه بیابانزایی و ارائه راهیرهای مدیریتی مناسب، امکان مقابله و یا کاهش اثرات این فرآیند، میسر خواهد بود. لذا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی شاخص‌ها و معیارهای مهم و پهنه‌بندی حساسیت اراضی به بیابانزایی در حوزه کویر نمک در استان خراسان رضوی و ارائه استراتژی‌های مدیریتی مقابله با بیابانزایی انجام شد. در این پژوهش از مدل ESAs، داده‌های موجود و مبتنی بر عملیات میدانی و واقعیت‌های زمینی در سال 1400 استفاده گردید. ابتدا پنج معیار خاک، اقلیم، پوشش گیاهی، فرسایش و فعالیت‌های انسانی به عنوان معیارهای اصلی بیابانزایی منطقه شناسایی گردید و سپس براساس نظرات کارشناسی بیش از 40 متخصص منابع طبیعی، شاخص‌های هر معیار طبقه‌بندی، وزن‌دهی و ارزش‌گذاری شدند. با محاسبه میانگین هندسی شاخص‌ها، کیفیت هر معیار تعیین و در نهایت نقشه پهنه‌بندی حساسیت اراضی به بیابانزایی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی بدست آمد. تعیین راهبردها و استراتژی‌های مدیریتی با استفاده از روش دلفی و با توزیع پرسشنامه در دو مرحله و براساس برنامه‌ریزی سناریو و آینده پژوهی انجام شد. نتایج نشان داد از میان معیارهای بیابانزایی منطقه، اقلیم، فعالیت‌های انسانی، خاک و فرسایش به ترتیب با ارزش 54/1، 53/1، 51/1 و 50/1 مهمترین معیارها و پوشش گیاهی با ارزش 45/1 به عنوان معیار بعدی موثر در بیابانزایی می‌باشند. نتایج بیانگر آنست که در حدود 12 % از مساحت منطقه در کلاس شکننده و درحدود 88 % نیز در کلاس‌های بحرانی متوسط تا شدید قرار دارد. براساس برنامه‌ریزی سناریو و روش آینده پژوهی، بهترین و بدترین سناریوها در 4 دسته مختلف محیطی و طبیعی همچون اعمال مدیریت تطبیقی و انسجام سازمانی، توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی جوامع محلی، توسعه آموزش، فرهنگ‌پروری و تبلیغات، اجرای مشارکتی طرح‌های منابع طبیعی به عنوان راهبردهای مدیریتی جامع‌نگر تدوین گردید.
کلمات کلیدی
, شاخص‌های بیابانزایی, پرسشنامه, روش دلفی, فعالیّت‌های انسانی, برنامه‌ریزی سناریو
@article{paperid:1093354,
author = {طالبان فرد, علی اصغر and اکبری, مرتضی and اعظمی راد, محمود},
title = {ارزیابی حساسیت اراضی به بیابانزایی با بهره‌گیری از مدل ESAs و اولویّت‌بندی راهبردهای مدیریتی (مطالعه مورد: حوزه کویر نمک، استان خراسان رضوی)},
journal = {مدیریت بیابان},
year = {2022},
volume = {10},
number = {2},
month = {September},
issn = {2476-3985},
pages = {1--20},
numpages = {19},
keywords = {شاخص‌های بیابانزایی، پرسشنامه، روش دلفی، فعالیّت‌های انسانی، برنامه‌ریزی سناریو},
}
%0 Journal Article
%T ارزیابی حساسیت اراضی به بیابانزایی با بهره‌گیری از مدل ESAs و اولویّت‌بندی راهبردهای مدیریتی (مطالعه مورد: حوزه کویر نمک، استان خراسان رضوی)
%A طالبان فرد, علی اصغر
%A اکبری, مرتضی
%A اعظمی راد, محمود
%J مدیریت بیابان
%@ 2476-3985
%D 2022
