آبیاری نقش بسیار مهمی در افزایش تولید مواد غذایی دارد و از آنجایی که مناطق خشک و نیمه­خشک با کمبود آب مواجه هستند، بهینه­سازی عمق آبیاری و آبشویی از اهمیت زیادی برخوردار می­باشد. استفاده از مدل­های شبیه­سازی از جمله مدل AquaCrop، در بررسی و تحلیل سناریوهای مختلف آبیاری و انتخاب مدیریت مناسب آب به­خصوص در شرایط کمبود منابع آب می­تواند بسیار کمک­کننده باشد. در این تحقیق از مدل AquaCrop واسنجی و صحت­سنجی شده برای دو رقم گندم در منطقه بیرجند و یک رقم گندم در منطقه مشهد استفاده گردید. کدنویسی انجام شده در نرم­افزار MATLAB به منظور بهینه­سازی آبیاری و آبشویی در شرایط محدودیت آب، با مدل AquaCrop لینک گردید. نتایج بهینه­سازی نشان داد که سود خالص برای بهترین مدیریت آبیاری و آبشویی در تمام سطوح شوری و رقم­های مختلف گندم به جز سطوح شوری 6/۸ و ۱۰ دسی­زیمنس بر متر رقم مشهد و سطح شوری ۶/۹ دسی­زیمنس بر متر رقم روشن، بیشتر از مدیریت­های موجود در تحقیق شهیدی و حق­وردی بود. در شرایطی که هدف، دستیابی به حداکثر سود خالص و حداقل زه­آب تولیدی بود مدل با تغییر نوع مدیریت آبیاری و کاهش دادن میزان آبشویی بخصوص آبشویی فقط در دو آبیاری آخر، میزان آب مصرفی را کاهش داد و میزان زه­آب تولیدی را به صفر رساند. همچنین نتایج نشان داد میزان کاهش آب ناخالص آبیاری در شوری­های بالاتر از حد آستانه تحمل گندم نسبت به دیگر سطوح شوری، بسیار کم بود و اختلاف ناچیزی داشتند. به علت اینکه در سطوح شوری بالا نسبت به سطوح شوری پایین، افت محصول در کم­آبیاری­ها بیشتر بود و در نتیجه در سطوح بالاتر از حد آستانه تحمل گندم، کم­آبیاری اقتصادی و مقرون به صرفه نبود. به طور کلی نتایج بهینه­سازی نشان داد که در منطقه بیرجند و مشهد می­توان با استفاده از بهترین مدیریت آبیاری و آبشویی در سطوح مختلف شوری، سود حاصله از کشت گندم را افزایش داد.

Keywords