حملةحیدری باذلمشهدی، اثری است که در ادبیات حماسی فارسی، بیشترین کمیت و تنوع نسخ را پس از شاهنامة فردوسی دارد. در این جستار، با بررسی 100 نسخه حمله، به معرفی چند تکملة جدید و تعیین میزان و ترکیب تکملههای این متن و سپس طبقهبندی پیکرة متنی تحقیق، بر مبنای رویکرد انواع ادبی، در پنج رده پرداختهایم. بر مبنای رویکرد نقد متنی مشخص شد، نسخ حملة حیدری باذل، به علت سبک هندی سراینده و کاربرد آیینی متن در حملهخوانی، بر خالف عموم آثار ادبی کالسیک، در طول زمان، به جای الحاق و افزایش ابیات، متحمل اسقاط و حذف ابیات شدهاند؛ به جز انتهای نسخ که تکمله بدانها افزوده شده است. بر مبنای طبقهبندی انواع نیز، گونة حملهسرایی اینگونه تعریف شد: حملهسرایی، در سطح کالن، ذیلِ ژانر حماسة ثانویه دینی، و زیرْژانرِ حماسة ادبی، با کارکرد حماسة زبان تبیین شد. همچنین از حیث محتوایی در شمار منظومههای حماسی تاریخی با دو گونة حماسة تاریخیِ محض یا حماسة تلفیقی تاریخی- عامیانه محسوب شد که از حیث رابطه با متن معیار )حملة باذل( سه زیرگونة تکملة باذل، نظیرهسرایی بر باذل و ترجمة حمله را شکل دادهاست.

کلمات کلیدی