شوری از مهم‌ترین عوامل کاهش رشد و تولید گیاهان است. یکی از راهکارهای کم‌هزینه به‌منظور استفاده منابع آب‌ و خاک شور، زراعت گیاهان متحمل به شوری است. این مطالعه به‌منظور ارزیابی تحمل به شوری 107 ژنوتیپ عدس در شرایط گلخانه به‌صورت آبکشت انجام شد. آزمایش به‌صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد، در سال 1399 با شوری 12 دسی‌زیمنس‌ بر متر انجام شد. نتایج نشان داد که چهار هفته پس از اعمال تنش شوری، 39 ژنوتیپ دارای بقای 100-76 درصد و 9 ژنوتیپ دارای بقای 100 درصد بودند. بر­اساس تجزیه به عامل‌ها، چهار عامل درمجموع 72 درصد از تغییرات موجود در کل داده‌ها را توجیه کردند. عامل اول و دوم بیشترین تغییرات واریانس داده‌ها را توجیه کردند، شامل صفات درصد بقا، محتوای کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئیدها، Cha/Chb، محتوای فنول کل، محتوای پرولین، DPPH، Na/K و ماده خشک بودند. سپس از این دو عامل، به‌منظور به­دست­آوردن پراکنش و شناسایی ژنوتیپ‌های برتر استفاده شد و ژنوتیپ‌های MLC250، MLC263، MLC281، MLC285، MLC286، MLC291، MLC292، MLC294، MLC296، MLC299، MLC300، MLC301، MLC307، MLC311، MLC314، MLC316، MLC323، MLC327، MLC357، MLC362، MLC363، MLC364 و MLC371 به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به شوری معرفی شدند. با­توجه­به نتایج تجزیه خوشه‌ای بر­اساس صفات مورد مطالعه، ژنوتیپ‌های مورد بررسی در پنج گروه، دسته‌بندی شدند که ژنوتیپ‌های گروه سوم و پنجم ازنظر اکثر صفات مورد بررسی و بقا میانگین بالاتری در میان سایر گروه‌ها و همچنین میانگین کل ژنوتیپ‌ها داشتند؛ بنابراین با­توجه­به نتایج تجزیه خوشه‌ای، می‌توان از این ژنوتیپ‌ها برای تولید ژنوتیپ‌های جدید و به‌گزینی برای تحمل به شوری بهره جست.

کلمات کلیدی