شناسایی پیش‌تیمارهای القا کننده متابولیت‌های ثانویه به‌منظور تحمل به تنش سرما می‌تواند در استقرار و عملکرد گیاهان زراعی موثر باشد. جهت ارزیابی اثر پیش‌تیمار بذر بر تحمل سرما سه ژنوتیپ و یک رقم نخود کابلی در مرحله جوانه‌زنی پژوهشی در سال 1398 در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل دمای 5، 10، 15 و 20 درجه سلسیوس، ژنوتیپ‌ها MCC505، ILC8617، MCC495 و رقم سارال و پیش‌تیمارها شاهد (بدون پیش‌تیمار)، هیدروپرایمینگ، کلرید سدیم، اسید سالیسیلیک، نیتروپروساید سدیم، باکتری حل‌کننده فسفر و پتاسیم، طیف کامل 20 آمینواسید ضروری، نیترات پتاسیم و سولفات روی بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای سدیم‌نیتروپروساید، هیدروپرایمینگ، اسید سالیسیلیک و سولفات روی با کاهش دما از توقف فعالیت جوانه‌زنی جلوگیری کردند و از میان آن‌ها، تیمار نیتروپروساید سدیم توانست درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی، پراکسید هیدروژن و کاتالاز با کاهش دما به 5 درجه سلسیوس نسبت به شاهد به ترتیب 7/5، 19، 4 و 15 درصد بهبود دهد. علاوه بر آن، تیمار مذکور در شرایط دمای 20 درجه سلسیوس نیز در صفات آلفاآمیلاز و پراکسید هیدروژن به ترتیب منجر به بهبود 2 و 7/4 درصدی نسبت به شاهد شد. درمجموع، اثر پیش‌تیمارها بر تحمل به سرما در مرحله جوانه‌زنی، مشخص کرد که تنش سرما باعث کاهش جوانه‌زنی بذر و سرعت جوانه‌زنی می‌شود و اثر منفی بر شاخص‌های جوانه‌زنی، فعالیت آنزیمی و بیوشیمیایی دارد. اما کاربرد پیش‌تیمارها به‌ویژه نیتروپروساید سدیم اثر تنش سرمایی را تعدیل کرد و باعث بهبود ویژگی‌های بذر تحت تنش سرما شد.

کلمات کلیدی