این تحقیق با هدف تأثیر نوع گیاه زراعی بر میزان کربن خاک در زمین­های زراعی تحت تناوب سویا (Glycin max L.) و گندم (Triticum aestivum L.) به­ترتیب در سال­های زراعی 96-1395 در 150مزرعه و 97-1396 در 89 مزرعه در شهرستان گرگان انجام شد. برای تعیین میزان کربن آلی و تغییرات آن، نمونه­های خاک در دو عمق 15-0 و 30-15 سانتی­متری تهیه شدند و سپس کربن آلی خاک با روش والکی - بلک اندازه­گیری شد. توزیع مکانی کربن آلی خاک و تغییرات آن در عمق­های مختلف و در زمان­های قبل از کاشت و پس از برداشت با استفاده از انواع روش­های مختلف درون­یابی در محیط ArcGIS انجام شد. نتایج روش­های درون­یابی نشان داد که روش کریجینگ بهترین مدل برای درون­یابی کربن آلی و میزان انباشت کربن خاک می­باشد. میانگین کربن آلی خاک در مزرعه سویا در شرایط قبل از کاشت در عمق 15– 0 سانتی­متری (عمق اول) به میزان 84/14 تن در هکتار و در عمق 30–15سانتی­متری (عمق دوم) به میزان 41/13 تن در هکتار بدست آمد و در شرایط پس از برداشت سویا در عمق اول به میزان 85/16 تن در هکتار و در عمق دوم نیز به میزان 52/15 تن در هکتار برآورد شد. همچنین میزان کربن آلی خاک در مزارع گندم در عمق­های اول و دوم خاک به­ترتیب 78/16 و 25/15 تن در هکتار در مرحله قبل از کاشت و در شرایط پس از برداشت گندم نیز در عمق­های اول و دوم خاک به­ترتیب 68/13 و 30/12 تن در هکتار به دست آمد. نتایج نشان داد که بخش­های شرقی، شمال، شمال شرقی، جنوب، جنوب شرقی و مرکزی شهرستان به علت دسترسی به سیستم­های آبیاری مدرن، منابع آبی بیشتر، مدیریت­های زراعی مناسب، برگرداندن مناسب بقایای گیاهی به خاک، توسعه روش‌های کم خاکورزی، به حداقل رساندن آتش زدن بقایا و استفاده از کود دامی دارای بیشترین میزان انباشت کربن بود.

کلمات کلیدی