مسأله آغاز زمانی کیهان، یکی از مسائل چالش برانگیزی است که افزون بر فلسفه و الهیات، مورد توجه فیزیک‌دانان معاصر نیز قرار گرفته و برخی از آنان، واکنش‌های متافیزیکی- الهیاتی و حتی سوگیری‌های الحادی را نیز در انتخاب دیدگاه‌های خود ابراز داشته‌اند؛ بررسی آثار هاوکینگ، نشان می‌دهد او بدون بهره‌گیری از روش متافیزیکی و فلسفی، تنها با مبنا قرار دادن قواعد فیزیکی که بر روش حس و تجربه استوار است، برخی نتایج متافیزیکی مانند بی‌آغازی زمانی آفرینش کیهان را نتیجه گرفته و وجود خدا را انکار نموده است. در جستار حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی و با رویکرد فلسفی نگاشته شده، یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که دیدگاه بی‌آغازی زمانی کیهان در نظر هاوکینگ با دیدگاه برخی از فلاسفه مانند ملاصدرا هماهنگ است ولی ملاصدرا برخلاف هاوکینگ، از بی‌آغازی زمانی کیهان، خداناباوری را نتیجه نمی‌گیرد. برخی برداشت‌های هستی‌شناختی هاوکینگ سبب مغالطه در استنتاج و منجر به تناقضات درونی در مباحث فلسفی شده است که در این جستار، با مبانی حکمت متعالیه بررسی و ارزیابی شده ‌است. در پایان، این نتیجه به دست آمده است که ملاصدرا در حکمت متعالیه، ملاک نیازمندی کیهان به علت را «امکان» می‌داند و میان «بی‌آغازی زمانی کیهان» و «وجود خدا» جمع نموده است

کلمات کلیدی