با مطالعات بوم‌شناختی می‌توان پتانسیل محیطی را در مناطق مختلف مشخص و از آنها حداکثر بهره‌برداری را نمود. به منظور پهنه‌بندی زراعی-بوم‌شناختی اراضی کشاورزی کنونی استان گلستان برای کشت سویا، از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) و فرایند سلسله مراتب تحلیلی (AHP) استفاده شد. بدین منظور ابتدا نیازهای زراعی-بوم شناختی سویا با استفاده از منابع علمی موجود تعیین، درجه‌بندی و سپس نقشه‌های موضوعی مورد نیاز تهیه شدند. متغیرهای محیطی مورد مطالعه دمای متوسط، دمای کمینه، دمای بیشینه، بارش، شیب، جهات شیب، ارتفاع از سطح دریا، ماده آلی، شوری، بافت، pH، میزان نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، آهن، روی و پتانسیل آب زیرزمینی و سطحی می‌باشد. طبقه‌بندی و رتبه‌بندی هر لایه با توجه به روش محدودیت ساده در 4 طبقه صورت گرفت. از فرآیند سلسله مراتب تحلیلی برای تعیین وزن معیارها از طریق تجزیه و تحلیل پرسش‌نامه‌هایAHP، استفاده شد. لایه‌های رقومی عوامل محیطی در محیط GIS پس از اختصاص وزن AHP مختص به هر لایه، روی‌هم‌گذاری و تلفیق شدند. سپس پهنه‌بندی اراضی در چهار طبقه بسیار مستعد، مستعد، نیمه‌مستعد و غیر‌مستعد انجام شد. نتایج نشان داد که به ترتیب 59/27 و 35/27 درصد زمین‌های زراعی استان گلستان جهت تولید سویا در پهنه‌های بسیار مستعد و مستعد قرار دارند. طبقات نیمه‌مستعد و غیر مستعد جهت کشت سویا، به قسمت‌های شمالی و شرقی اراضی استان اختصاص یافت. در این مناطق میزان بارش و پتانسیل منابع آبی پایین، شوری و کمبود برخی عناصر غذایی از عوامل محدود ‌کننده کشت این گیاه شناخته شدند. در این مطالعه، پهنه غیرمستعد کمترین مساحت را در اراضی کشاورزی استان گلستان دارا بود (34/17 درصد).

کلمات کلیدی