پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران و چین روابط پر فراز و نشیبی را پشت سر گذاشته اند. در مقاطعی مواضع بسیار نزدیکی با یکدیگر داشته و همکاریهای گستردهای را تجربه کرده اند و در مراحلی سطح این همکاریها به پایینترین حد خود رسیده است. با این حال وجود منافع مشترک و زمینه های راهبردی بین دو کشور و تمایل ایران به برقراری اتحاد راهبردی با چین، ذهن بسیاری از پژوهشگران را به امکان و امتناع ایجاد اتحاد راهبردی بین دو کشور معطوف کرده است. ایران و چین در زمینه هایی از جمله در بازار انرژی، مخالفت با یکجانبه گرایی و هژمونی آمریکا و مبارزه با تروریسم، ظرفیتهای قوی برای ایجاد اتحاد دارند. اما محدودیتهایی جدی نیز در این رابطه وجود دارد که ایجاد اتحاد راهبردی بین دو کشور را دشوار میسازد. از جمله ی آنها میتوان به جایگاه چین در نظام بین الملل و نوع نگاه این کشور به جامعه بین المللی و نهادهای آن، جایگاه ایران به عنوان کشوری معترض و انقلابی، بازیگران قدرتمند بین المللی همچون آمریکا، قدرتهای منطقه ای همچون عربستان و اسرائیل، اقتصادمحور بودن سیاست خارجی چین و رفتارهای واقعگرایانه این کشور در پیگیری منافع ملی، در مقابل نگاه سیاسی ایران اشاره کرد. فرض اساسی این نوشتار این است که تا چنین محدودیتهایی در رابطه با چین و ایران برقرار است، امید به برقراری اتحاد راهبردی بین دو کشور دور از واقعیت خواهد بود. این نوشتار در چارچوب پارادایم واقعگرایی و رویکرد عملگرایی توسط چین در نظام بین الملل بررسی خواهد شد.

کلمات کلیدی