سن گندم یکی از مهم‌ترین آفات در مزارع غلات بوده که سالانه خسارت کیفی و کمی جبران ناپذیری به گندم و جو وارد می‌کند. این پژوهش به منظور بررسی مقاومت 20 لاین امیدبخش گندم نسبت به آفت سن، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان نیشابور در سال زراعی 1402-1401 انجام شد. تیمارها شامل 18 لاین بهاره گندم حاصل برنامه‌های به‌نژادی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر و دو رقم امین و فرین به عنوان شاهد بودند. نتایج تجزیه واریانس آماری داده‌های آزمایش نشان داد که بین لاین‌های مورد مطالعه از نظر صفات مورد بررسی شامل تراکم پوره و حشرات کامل نسل جدید، درصد خسارت سن‌زدگی دانه، خسارت برگی، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، درصد گلوتن دانه، درصد نیتروژن دانه و عملکرد دانه گندم از نظر آماری تفاوت معنی‌داری وجود داشت. درصد خسارت سن‌زدگی دانه در رقم امین و لاین 15 حداکثر و در رقم فرین و لاین های 19 و 10 حداقل مقدار بود. بیشترین خسارت برگی در لاین 19 و کمترین در لاین 6 مشاهده شد. لاین های 15و 20 به ترتیب بیشترین و کمترین وزن هزار دانه را به خود اختصاص دادند. بیشترین درصد گلوتن مربوط به لاین 15بود و کمترین میزان به لاین 9 اختصاص یافت. بیشترین درصد نیتروژن برای لاین 15و کمترین میزان برای رقم امین مشاهده شد. از نظر عملکرد دانه، لاین 6 حداکثر و رقم امین و لاین 20حداقل میزان این صفت را داشتند. ارزیابی همبستگی بین صفات مورد مطالعه نشان داد که میزان خسارت برگی با عملکرد دانه همبستگی منفی و معنی‌داری داشت. ارتفاع بوته با عملکرد دانه، وزن 1000 دانه با درصد نیتروژن دانه، وزن 1000 دانه با درصد گلوتن دانه، عملکرد دانه با درصد گلوتن دانه، عملکرد دانه با درصد نیتروژن دانه و نیز درصد گلوتن دانه با درصد نیتروژن دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت. لاین 6 با کمترین خسارت برگی و بیشترین درصد گلوتن و عملکرد دانه به عنوان متحمل لاین به سن و رقم امین با بیشترین میزان سن‌زدگی، کمترین درصد گلوتن، وزن هزار دانه و عملکرد دانه به عنوان لاین حساس به سن شناسایی شدند.

کلمات کلیدی