آب زیرزمینی منبع اصلی تأمین نیازهای کشاورزی، شُرب و صنعت در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود. هدف از انجام این پژوهش بررسی وضعیت عمق سطح آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی آن در طی سه دهه گذشته، در بخشی از دشت رُخ تربت حیدریه بود. در این مطالعه اطلاعات کمی و هدایت الکتریکی مربوط به وضعیت عمق سطح آب زیرزمینی در سال‌های 1370 تا 1401 مورد بررسی قرار گرفت. از GIS و محیط ArcMap جهت تهیه نقشه‌های پهنه‌بندی عمق سطح آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی آن با روش‌های کریجینگ معمولی و وزن‌دهی عکس فاصله استفاده شد. به‌منظور بررسی روند تغییرات عمق سطح آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی آن در طی سه دهه گذشته، نقشه‌های پهنه‌بندی عمق سطح آب زیرزمینی و هدایت الکتریکی آن، در سال‌های 1370، 1380، 1390 و 1401 تهیه گردید. نتایج نشان داد که روش کریجینگ معمولی با دارا بودن آماره‌های RMSE، MAE و MBE به‌ترتیب با میانگین مقادیر 82/21، 59/4 و 59/4 متر و بیش‌ترین R2 یعنی 99/0 برآورد بهتری نسبت به روش وزن‌دهی عکس فاصله داشت. با گذشت زمان، قسمت‌های شمال غرب، غرب و تا حدودی شرق دشت رُخ، نسبت به قسمت‌های شمالی و مرکزی آن با افت سطح ایستابی بیش‌تری مواجه شده بود. متوسط افت عمق سطح ایستابی در قسمت‌های شمالی و مرکزی دشت 28/11 متر (یعنی به‌طور متوسط هر سال 35 سانتی‌متر) و در قسمت شمال غربی دشت 9/61 متر (یعنی به‌طور متوسط 93/1 متر در هر سال) بوده است. هدایت الکتریکی آب زیرزمینی در قسمت‌های شمال غربی دشت رخ در طول دوره آماری 32 سال به‌طور متوسط به اندازه 22/1482 میکروموس بر سانتی‌متر افزایش یافت. با توجه به نتایج به دست آمده در این پژوهش، پیشنهاد می‌گردد که به منظور جلوگیری از افت هر چه بیش‌تر سطح ایستابی در دشت رُخ، مدیریت صحیح منابع آب در اولویت برنامه‌های مدیران اجرایی استان قرار گیرد.

کلمات کلیدی