در جای‌جای قرآن کریم نکات و اشارات متعددی دربارة زنان و موضوعات و مسائل گوناگون مرتبط با آنها آمده که مورد توجه و دقت مفسران مسلمان ازجمله عارفان بوده و دیدگاه‌هاشان در تفاسیر به‌جامانده از آنان بازتاب یافته است. در این جستار با انتخاب چهار تفسیر عرفانی از قرآن کریم که در زمینه‌های تاریخی، جغرافیایی و فکری متفاوت پدید آمده‌اند بر آنیم تا به بررسی و مقایسة آراء تفسیری رشیدالدین میبدی، روزبهان بقلی، ابن عربی و بانو امین در خصوص آیات مربوط به زنان بپردازیم و با کاربرد روش توصیفی- تحلیلی دیدگاه‌های آنان را استخراج و با یکدیگر مقایسه و تحلیل کنیم. از واکاوی و ارزیابی آراء این چهار مفسر چند نتیجه قابل ذکر است: در تفسیر میبدی، زن گاه موجب تکامل دین مرد پنداشته شده و گاه موجودی ضعیف و عاجز و ملول‌طبع معرفی می‌شود. در نگاه روزبهان بقلی کمتر اثری از مواضع جنسیت‌زده یا دغدغه‌های دنیوی می‌بینیم و می‌توان گفت که نگاهش فارغ از دیدگاه‌های جنسیتی است. ابن عربی، زنان را ارج می‌نهد و طی طریق را هم برای مردان و هم زنان برابر می‌داند. از دیدگاه بانو امین، زن و مرد بر یکدیگر برتری ندارند. وی قاعده‌ای کلی مطرح نمی‌کند و معتقد است حیات مرد از تعقل و حیات زن از احساسات نشأت می‌گیرد. همچنین شاید بتوان مدعی شد که در تفسیر آیات راجع به زنان، آراء روزبهان بقلی و ابن عربی بیشتر صبغة عرفانی دارند و میبدی و بانو امین در عین اظهار آراء عرفانی در مواردی به نگاه و تفسیر فقهی نیز ابراز تمایل کرده‌اند.

کلمات کلیدی