«احسان» به عنوان یکی از مفاهیم محوری در قرآن، با ویژگی‏‌هایی نظیر تقوا، صبر، استقامت و جهاد پیوندی عمیق دارد. این ویژگی‏‌ها به عنوان ارکان اصلی احسان، نقشی اساسی در تقویت و توسعه فرهنگ ایثار، گذشت و مسئولیت‏‌پذیری در جوامع اسلامی ایفا می‏‌کنند. در این پژوهش، به بررسی مبانی فقهی فرهنگ‏‌سازی عبادی، اجتماعی و سیاسی «احسان» پرداخته می‌‏شود. با تکیه بر آیات قرآن کریم و روایات مرتبط با دوره صدر اسلام، تلاش شده است تا نقش «احسان» در شکل‌‏دهی به فرهنگ اسلامی تبیین گردد. طبق یافته‌‏های تحقیق در بخش عبادی، «احسان» موجب تعمیق ارتباط فرد با خداوند شده و باعث می‏‌شود که اعمال عبادی با نیتّی خالصانه‏‌تر و معنویت بیشتری انجام شوند. این امر نه تنها به ارتقاء فردی کمک می‏‌نماید، بلکه در کل جامعه نیز به افزایش تقوا و معنویت منجر می‌‏شود. در زمینه فرهنگ‌‏سازی اجتماعی، احسان در تقویت عدالت، همبستگی و همدلی میان افراد جامعه تأثیر قابل توجهی دارد. این ویژگی‌‏ها باعث کاهش تضادها و ایجاد هماهنگی بیشتر در جامعه می‏‌شود. در حوزه سیاست، «احسان» به عنوان معیاری برای گسترش عدالت اجتماعی و مسئولیت‌‏پذیری در حکومت اسلامی مطرح می‏‌شود. «احسان» می‌‏تواند به عنوان یک الگوی جامع، به ساختن جامعه‏‌ای بر پایه عدالت، معنویت و تعاملات اجتماعی سالم کمک کند. این مفهوم در عصر حاضر، به عنوان راه‏‌حلی برای چالش‌‏های فرهنگی و اجتماعی و الگویی موثر برای ایجاد تغییرات مثبت در جامعه معرفی می‏‌شود و می‏‌تواند به تحقق جامعه‌‏ای متعادل و پایدار بر اساس ارزش‌‏های اسلامی کمک کند.

کلمات کلیدی