هدف از این پژوهش بررسی روند تغییر خطی و غیرخطی پوشش گیاهی بر اثر عامل­ های اقلیمی (بارش، دما و خشک­سالی) و انسانی (اقدام‌های زیستی آبخیزداری) با تصویرهای ماهواره­ یی در بازه­ ی زمانی 20 سال (2000-2019) در آبخیز خور-سفیدارک استان البرز است. شاخص پوشش گیاهی، شاخص خشک­سالی و الگوریتم پلی‌ترند با استخراج دوره‌­های زمانی ماهانه به‌کاربرده شد. با کاربرد داده‌های اقلیمی و اطلاعات اقدام‌های آبخیزداری اجراشده، تأثیر عامل­ های طبیعی (دما، بارش و خشکسالی) و انسانی بر تغییر پوشش گیاهی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که در 20 سال گذشته تغییر در 35 % از پوشش گیاهی آبخیز معنی‌دار (92/6 % افزایشی و 7/4 % کاهشی)، و در 65 % آبخیز نا معنی‌دار بود. نتیجه‌ها نشان داد که 87/71 % از تغییر پوشش گیاهی منطقه از نوع خطی، و به‌ترتیب 6/62 % و 5/68 % از تغییر مانده غیرخطی درجه‌ی دو و سه بود. بررسی تأثیر دما و بارش بر پوشش گیاهی نشان داد که بارش منطقه روند معنی‌‌داری در دو دهه نداشت، اما روند دما کاهشی معنی‌دار بود. ارزیابی تأثیر خشک­سالی بر تغییر پوشش گیاهی نشان داد که بیش­ترین کاهش در پوشش گیاهی در سال 2008 اتفاق افتاد، که بر اثر خشک­سالی شدید اقلیمی بود. نتیجه این‌که هر چند تغییر پوشش گیاهی در درازمدت بر اثر عامل­ های اقلیمی نبود، تغییر کوتاه ­مدت روی‌دادهای جدی از جمله خشک­سالی، به‌روشنی تغییر پوشش گیاهی منطقه را توضیح می­ دهد. از طرف دیگر، نتایج نشان داد که اقدام‌های آبخیزداری باعث ایجاد تغییر با الگوی خطی، و تغییر و گسترش منطقه‌های مسکونی (عامل انسانی) باعث ایجاد الگوی غیرخطی در پوشش گیاهی شد. علت آن این است که اقدام‌های زیستی آبخیزداری به شکل خطی و تدریجی باعث افزایش و تقویت پوشش گیاهی منطقه شد، اما تغییر و گسترش زمین‌ منطقه‌های روستایی باعث کاهش غیرخطی (تغییر ناگهانی و نا تدریجی) پوشش گیاهی شد.

کلمات کلیدی