این مطالعه با هدف بررسی و شناخت ویژگی‏ های شیمیایی و فیزیکی کتیرای حاصل از گون زرد (Astragalus parrowianus Fischer.) در مراتع جلمبادان شهرستان جوین و مطالعه ارتباط این ویژگی­ ها با خصوصیات خاکشناسی و توپوگرافی انجام شد. در هریک از مکان‌ها نمونه‌برداری صمغ کتیرا از پایه‌های گون استخرج شد و به‌منظور تهیه نمونه خاک پروفیل در عمق 60-0 سانتی‏متری حفر شد. ویژگی­ های کمی صمغ کتیرا شامل میزان تولید، میزان خاکستر، میزان گرانروی و ویژگی‌های کیفی کتیرای استحصال شده شامل میزان عناصر پتاسیم، کلسیم، فسفر و سدیم، میزان قندهای آرابینوز، گالاکتوز، فروکتوز، گلوکز و ساکارز و میزان اسیدهای آمینه پرولین، سرین و والین اندازه‌گیری شد. در نمونه‌های خاک برداشت شده فاکتورهای هدایت الکتریکی، درصد شن، درصد سیلت، درصد رس، قلیائیت خاک، درصد اشباع آب خاک، میزان پتاسیم خاک و مقدار ماده ‏آلی در آزمایشگاه با استفاده از روش­ های استاندارد تعیین شدند. با استفاده از رج ­بندی با تحلیل جداکننده‏ های پارامتری شده (RDA)، ارتباط بین ویژگی­ های محیطی و خصوصیات کتیرا بررسی شد. ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی صمغ کتیرا به‌جز والین، منیزیم، ساکارز و گالاکتوز در میان سایت‎های مورد بررسی دارای اختلاف معنی‌دار است. سایت یک دارای کمترین میزان گرانروی، کلسیم، سدیم، فروکتوز، پرولین و بیشترین مقدار محصول و خاکستر است. سایت دو دارای بیشترین مقدار پتاسیم، فسفر، آرابینوز، گلوکوز، پرولین است. سایت سه بیشترین گرانروی، کلسیم و سرین و کمترین ساکارز و گالاکتوز است. سایت چهار دارای کمترین میزان محصول، پتاسیم، فسفر، آرابینوز، گلوکز، خاکستر، سرین و بیشترین مقدار سدیم و فروکتوز است. همچنین حدود 90 درصد از تغییرات توسط محور اول نمودار RDA توجیه می­شوند و متغیرهای ارتفاع از سطح دریا (72 درصد)، قلیائیت خاک (42 درصد)، جهت شیب (36 درصد)، هدایت الکتریکی (34 درصد) و درصد شیب ( 33 درصد) مهم‌ترین عوامل مؤثر در تفکیک مکان­ های مختلف رویش گون کتیرایی زرد در منطقه جلمبادان بوده ­اند. با توجه به نتایج ویژگی‌های صمغ کتیرا تحت تاثیر عوامل محیطی است و هر یک از ویژگی‌های صمغ کتیرا تحت تاثیر برخی از ویژگی‎های محیطی قرار دارند.

کلمات کلیدی