سراج منیر, دوره (15), شماره (49), سال (2024-10) , صفحات (55-75)

عنوان : ( نسبت سنجی خودشیفتگی از منظر قرآن و روان شناسی )

نویسندگان: سیدمحمود طباطبائی , مریم صادری , علیرضا حیدرزادگان , محمدجواد عنایتی راد , محمدجواد اصغری ابراهیم آباد ,

بر اساس تصمیم نویسنده مقاله دسترسی به متن کامل برای اعضای غیر دانشگاه ممکن نیست

استناددهی: BibTeX | EndNote

چکیده

خودشیفتگی در قرآن رذیلتی اخلاقی و مشمول مذمت و عقوبت است اما در روان‌شناسی نوعی اختلال شخصیتی است. پرسش اولیه: تفاوت خودشیفته در قرآن با روان‌شناسی چیست. چالش بین توصیف خودشیفتگی چونان اختلالی شخصیتی و واجد سویه‌های ناخودآگاه و ناارادی در روان‌شناسی با آن در مقام رذیلتی اخلاقی در قرآن (که با اراده و آگاهی التزام قطعی دارد)، اهمیت و ضرورت این پژوهش را آشکار می‌سازد زیرا خداوند حکیم، قصد تربیت و هدایت دارد، پس فرد دارای اختلال غیرارادی را مشمول سرزنش و عقوبت قرار نمی‌دهد. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد کتابخانه‌ای، وجوه اشتراک و افتراق خودشیفتگی را در این دو حوزه نسبت‌سنجی کرده است. یافته‌ها حاکی از وحدت در مفهوم و نشانه‌ها و تباین در سبب و منشأ بود. مستنبط از سیاق آیات مرتبط، سبب خودشیفتگی، ضعف معرفت توحیدی است که با استناد به بافتار عقلانی وحی، آن را عملی آگاهانه و ارادی و لذا مشمول مذمت و عقوبت می‌توان دانست؛ اما در روان‌شناسی، فرد در ایجاد اختلال شخصیتی، نقشی ندارد اما چون اینها عموماً در کارکردهای اساسی روانی این افراد و بالتبع، قدرت اراده و تمییز در آنها خللی ایجاد نمی‌کند، طبق روان‌شناسی نیز فرد خودشیفته نسبت به اعمالش مسئول است و داشتن اختلال خودشیفتگی، موجب سلب مسئولیت از کسی نمی‌شود.

کلمات کلیدی

تقابل علم و دین اختلال شخصیت خودشیفته مسئولیت اخلاقی اراده قوۀ تمییز