زمینه و هدف: پس از حمله مغول خرافات سطوح مختلف زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم را فراگرفت. در این دوران خرافات به عنوان یک آسیب جدی در حوزه بهداشت و سلامت مطرح شد، اما این مسأله که عوامل ورود خرافات به طب و گسترش آن در این دوران چه بود، کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. این پژوهش می‌کوشد به بررسی عوامل گسترش خرافات در مقوله طب در دوره مد نظر بپردازد. روش: پژوهش حاضر بر اساس روش تحقیق تاریخی با استفاده از داده‌های منابع کتابخانه‌ای مانند نسخ خطی طبی، تاریخ‌های اجتماعی و سیاسی و منابع تصوف با رویکرد توصیفی انجام شده است. ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانتداری در تحلیل، گزارش و انتشار مطالب رعایت شده است. یافته‌ها: بررسی‌ها نشان می‌دهد باورهای دینی مغول‌ها و برخی آداب و رسوم اجتماعی و فرهنگی این اقوام تازه‌وارد به ایران در کنار رشد جریان‌های فکری و دینی مانند تقدیرگرایی و روحیه تسلیم و گسترش تصوف در جامعه که از نتایج اجتماعی و آثار فرهنگی حمله مغول در سطح جامعه بود در ورود خرافات به دانش طب نقش مهمی داشتند. نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد که مناسک و باورهای دینی مغولان مانند پریداری، بلاگردانی (قاملامیشی)، ترس از ارواح و شیاطین، جادو و جادوگری و...، حضور پیروان ادیان و مذاهب در دربار مغولان به دلیل تسامح دینی ـ مذهبی آنان، گسترش تصوف و پیوند طب و نجوم از عوامل رواج خرافات در طب در این دوره بوده‌اند. رهبران دینی همچون شمن‌ها و صوفیان نقش مهمی در ترویج این باورها در جامعه داشتند.

کلمات کلیدی