در نظام‌های مردم‌سالار، انتخابات مهمترین روش برای شناسایی اراده و اعمال حق حاکمیت عمومی است. کنش انتخاباتی یا رای تابع عوامل متعددی است این عوامل در مطالعات انتخاباتی در ذیل چهار مدل انتخاب رأی شامل مدل عقلانی، هنجاری، شناختی و انتروپی دسته‌بندی و تحلیل می‌شوند. در مدل عقلانی تأکید عمده بر سودمندی رأی، در مدل هنجاری تأکید بر هویت حزبی و فشارهای هنجاری رأی، در مدل شناختی رأی تأکید بر تجارب شناختی رأی دهنده و در مدل آنتروپی رأی، تأکید عمده بر شفافیت تبلیغ نامزدهاست، در مقاله حاضر، بر اساس تحلیل فرانظری رای ،‌همه وجوه محتمل رأی در مدل نظام کنش انتخاباتی تئوریزه و براساس آن، چهار خرده نظام رأی شامل رأی اقتصادی، رأی سیاسی، رأی فرهنگی و رای اخلاقی از هم تفکیک و سپس عناصر اصلی و سازنده هر خرده نظام و الزامات ساختاری آن مشخص گردیده است. براساس مدل پیشنهادی انتخاب رأی: عنصر اصلی و تعیین کننده تصمیم به رأی اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی به ترتیب سودمندی، اثربخشی، بی‌تناقضی معنایی و سازگاری هنجاری رأی است. تعیین‌کنندگی و برجستگی هر یک از چهار نوع رأی مذکور در نظام کنش انتخاباتی ، متناسب با الزامات ساختاری مربوط، مشخص می گردد . در شرایط کمبود منابع رفاهی و نابرابری توزیعی الزام به رأی اقتصادی، در شرایط ضعف کارایی نظام تصمیم‌گیری الزام به رأی سیاسی، در شرایط ناهمگونی فرهنگی سیاسی الزام به رأی فرهنگی و در شرایط همگونی فرهنگی سیاسی جامعه، الزام به رأی اخلاقی در نظام کنش انتخاباتی بیشتر می‌شود. با توجه به روابط متقابل در بین خرده نظام های کنش انتخاباتی ، اصلی ترین ملاحظه روشی شناختی دراستفاده از مدل مذکور ،‌ تاکید بر علیت ساختاری و حلقه های علی (در مقابل علیت مکانیکی یا یک طرفه) و استفاده از توابع ساختاری در تحلیل داده های تجربی مربوط است.

کلمات کلیدی