"حق شهری" همانگونه که توسط هانری لفور در دهه شصت میلادی رقم خورد، نیاز به تغیرات اجتماعی - ‌فضایی به منظور بهره مندی ساکنین شهر از زندگی‌ شهری و امکانات مربوط به آن‌ را ضروری می‌داند. با وجود تاثیر بسیار زیاد مفهوم حق شهر در نظریات علوم اجتماعی، جغرافیا و شهرسازی بررسی مقایسه‌ای و بکارگیری چارچوب‌های نظری این مفهوم در نمونه‌های موردی کمتر به چشم می خورد. این کاستی، اطلاق پذیری ایده‌های لفور را در بستر‌های اجتماعی - سیاسی مختلف دچار ابهام نموده است .از آنجایی که فضای شهر نقش چشمگیری در مفهوم حق شهری و برخورداری ساکنین از مزایا و امکانات شهری دارد، ایده‌های لفور میتواند معیاری برای ارزیابی مداخلات فضایی در شهر‌ها باشد. در نتیجه هدف کلی پژوهش شناسایی ارتباط بین معماری، طراحی و برنامه ریزی شهر به عبارتی هرگونه فعالیت کنترل فضایی با مفهوم حق شهری است. برای دستیابی به این هدف پس از بررسی اندیشه‌های لفور به استخراج نمود‌های فضایی ایده حق شهری به عنوان مدل مفهومی‌ پژوهش به منظور بررسی دو نمونه موردی (پروژه نواب در تهران و لا دفانس در پاریس) پرداخته می شود. نمود‌های فضایی برآمده از مفهوم حق شهری عبارتند از: کنترل فضایی، مرکزیت فضایی، تراکم فضایی، سیالیت فضایی و تداوم فضایی. روش مورد بررسی در این پژوهش ارزیابی و مقایسه¬ای است. نخست دو پروژه مذکور به طور مستقل بر اساس اصول و شاخص¬های فضایی حق شهری مورد ارزیابی قرار گرفته و مزایا و معایب آن¬ها شناسایی می¬گردد. سپس با مقایسه دو پروژه مذکور تأثیر هر معیار در تولید کیفیت فضایی مورد نظر تحلیل می¬شود. یافته های حاصل از پژوهش در قالب دو اصل معرفی می شوند: ۱. حق شهری می تواند به عنوان معیاری برای ارزیابی پروژه‌های شهری قرار گیرد؛ ۲. مداخلات کالبدی به دلیل تغییر در شیوه زندگی‌ و حقوق اجتماعی افراد و گروه‌ها تاثیری مستقیم بر حق شهری دارند.

کلمات کلیدی