زعفران یکی از محصولات کشاورزی مهم و ارزشمند ایران به شمار می رود و برای رشد بازار آن لازم است که به ترجیحات مصرف-کنندگان این محصول توجه شود. مصرف کنندگان دارای نیازها و خواسته های متفاوتی می باشند و با بخش بندی منفعتی بازار زعفران، شرکت ها می توانند از ترجیحات مصرف کنندگان در هر بخش از بازار درک صحیحی داشته باشند. لذا، در این مطالعه با بکارگیری الگوریتم های خوشه بندی قطعی و فازی، بازار زعفران به بخش های همگن تقسیم و سپس با استفاده از نتایج تحلیل متقارن؛ ترجیحات، نگرش و خصوصیات جمعیت شناختی مصرف کنندگان در هر یک از بخش های بازار مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه، اطلاعات مربوط به 400 پاسخ دهنده با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای از 13 منطقه مشهد جمع آوری گردید. نتایج مطالعه نشان داد که بازار زعفران را می توان به شش بخش همگن تقسیم نمود و الگوریتم خوشه بندی فازی C-means در مقایسه با روش های قطعی K-means، K-medoids و روش های فازی گوستافسون-کسل و گت-گوا دارای عملکرد بهتری در شناسایی خوشه ها می باشد. مطابق با یافته های مطالعه، در اغلب بخش های بازار، وزن زعفران و نوع بسته بندی مهمترین ویژگی های اثرگذار بر تصمیمات خرید می باشند. بر اساس نتایج مطالعه، به شرکت های زعفرانی توصیه می گردد که در عرضه محصولات زعفرانی و تدوین استراتژی های بازاریابی به ترجیحات مصرف کنندگان در بخش های مختلف بازار توجه نمایند.

کلمات کلیدی