منطقه دره ارغوان شهرستان بینالود واقع در استان خراسان رضوی، رویشگاه جامعه گیاهی بسیار ارزشمند و تقریباً کمیابی در شرق ایران می­باشد که گونه غالب آن درختچه ارغوان افغانی (.Cercis griffithii Boiss) است. این رویشگاه ازلحاظ زیست‌محیطی و مبارزه با بیابان‌زایی، بسیار حائز اهمیت است. به‌طور عمده شاهدیم که در صورت تخریب درختچه ­زارهای مناطق خشک و نیمه­ خشک، احیای آن بسیار دشوار است. منطقه دره ارغوان از حیث ژئومرفولوژی، یک منطقه کوهستانی بوده و عمدتاً دو رخساره ژئومرفولوژی دامنه ­منظم و دامنه­ نامنظم به‌صورت رخنمون سنگی با واریزه در آن مشاهده می­شود. گویا این درختچه، نوعی الگوی پراکنش و توان‌زیستی وابسته به رخساره را داراست؛ لذا جهت بررسی تراکم درختچه ارغوان در دامنه­ های خاک­دار و رخنمون سنگی، تعداد پنج سایت از هر رخساره انتخاب شد. به­ نحوی­ که بیشترین شباهت محیطی را با یکدیگر داشته باشند تا تأثیر سایر عوامل محیطی به حداقل برسد. با شمارش تعداد پایه­ های ارغوان حاضر در آن و تعیین مساحت هر محدوده در محیط نرم­ افزار گوگل­ ارث، تراکم این درختچه در آن محدوده­ ها  تعیین‌شده و اختلاف آماری آن‌ها مقایسه گردید. جهت بررسی بنیه و شادابی، 30 پایه گیاه در هر رخساره به‌صورت تصادفی انتخاب و مساحت تاج گیاه محاسبه شد. سپس 15 پایه گیاه انتخاب و مساحت 12 برگ در هرکدام اندازه ‏گیری شد. به‌این‌ترتیب میانگین دو صفت سطح برگ و تاج در هر رخساره تعیین و ازنظر آماری مقایسه شدند. بر اساس نتایج، در دو رخساره ژئومورفیک، اختلاف میانگین تراکم و متوسط سطح برگ در سطح 95 درصد و اختلاف تاج ­پوشش‏ ها در سطح 99 درصد، معنی­ دار بودند. بر این اساس، درختچه ارغوان در دامنه­ های رخنمون سنگی با واریزه از تراکم بیشتری برخوردار بوده است. لکن، در دامنه­ های منظم از بنیه و شادابی بیشتری برخوردار است. شرایط مساعد خرداقلیمی دامنه­ های رخنمون سنگی برای بذر و استقرار نهال این درختچه می‌تواند موجب تراکم بیشتر در این رخساره باشد. در دامنه­ های خاک­دار نیز، امکان توسعه بیشتر ریشه­ ها، جذب آب و مواد غذایی سبب شادابی بیشتر گیاه در این رخساره ژئومرفولوژی است.

کلمات کلیدی