بین فلاسفه مشهور است که خلقت نفس قبل از بدن ممتنع است و ادله فراوانی در این امتناع از سوی حکما بیان شده است. از سوی دیگر، در آثار ایشان به ماجرای هبوط یا نزول نفس که متضمن معنای خلقت نفوس پیش از ابدان است، اشاره شده و این با مبانی فلسفی ایشان مبنی بر امتناع خلقت نفوس قبل از بدن مغایرت دارد که این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفته است. آن‌چه از بررسی مبانی ابن سینا در آثار و سخنان وی برداشت می‌شود، آن است که او به پیشینه داشتن نفس پیش از خلقت بدن اعتقادی ندارد، یعنی نفس را حادث با حدوث بدن می‌داند. اما با نگاهی دقیق‌تر به آثار و آرای ابن سینا، شواهدی از این‌که از نگاه وی نفس پیش از خلقت و حدوث بدن، پیشینه‌ای در عوالم دیگر دارد، به‌دست می‌آید یا دست‌کم می‌توان از این شواهد برای این منظور بهره برد. تبیین تفاوت پیشینه نفسی (نفس بما هو نفس) و عقلی در این زمینه که مورد اختلاف حکما نیز هست، به کمک ما در یافتن راهی برای حل این تعارض می‌آید. رویکردهای عرفانی ابن سینا و دیدگاه او درباره وجود شیئ در مرتبه علت از جمله شواهدی است که در بررسی این موضوع مورد توجه ما قرار گرفته است.

کلمات کلیدی