عنوان : الزامات و نتایج خصوصی‌سازی (مجموعه مقالات)

علی چشمی (نویسنده اصلی),
نوع اثر: ترجمه
شماره چاپ: اول
تاریخ انتشار: خرداد ۱۳۸۹
ناشر: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی
چکیده:

در مجموعه مقالات حاضر، دو مقاله ابتدایی به الزامات پیش و پس از خصوصی‌سازی می‌پردازد. هرچند این دو مقاله، شرح کاملی از الزامات پیش، چین و پس از خصوصی‌سازی نیست ولی موضوعاتی را مطرح می‌کند که در ایران کمتر به آن توجه می‌شود. دو مقاله آخر، نتایج خصوصی‌سازی را در کشورهای مختلف بررسی می‌کند. به عبارتی خصوصی‌سازی بر کارایی، سودآوری، اشتغال، تولید، سرمایه‌گذاری، دسترسی، درآمد هریک از ذینفعان و منافع مصرف‌کنندگان در کشورهای مختلف چه تأثیری داشته است. مقاله اول، با عنوان «خصوصی‌ساختن خصوصی‌شده‌ها» به این مباحث می پردازد که مهمترین اصلاحات پیش از خصوصی‌سازی چیست؟ آیا اگر اصلاحات لازم در کنترل درونی شرکت‌های دولتی صورت نگیرد، مافیا‌های خصوصی بدتر از دیوان سالاری دولتی عمل نخواهند کرد؟ آیا بدون اصلاحات لازم دولت‌ها باید خصوصی‌سازی را شروع کنند و تاخیر خصوصی‌سازی زیان‌های بیشتری ندارد؟ نقش قوه قضائیه عاری از فساد و رویه‌های شفاف ورشکستگی در خصوصی‌سازی چیست؟ خصوصی‌سازی بنگاه‌های دولتی بدون محدودیت‌های سخت بودجه‌ای چه نتایجی در پی خواهد داشت؟ بهترین روش مزایده بنگاه‌های دولتی چیست؟ آیا باید بنگاه‌های دولتی را فقط نقدی فروخت؟ در مقاله دوم مقررات‌گذاری و ارتباط آن با خصوصی‌سازی به ویژه در بنگاه‌های خدمات عمومی تحلیل شده است. مقررات‌گذاری یکی از مهمترین مباحث مرتبط با نقش دولت در اقتصاد است.. به‌طور کلی دخالت دولت در اقتصاد به سه روش صورت می‌گیرد: مالیات، مالکیت و تهیه کالاها و خدمات (ملی‌کردن) و مقررات گذاری. ملی کردن، روشی بود که انگلستان به ویژه بعد از جنگ جهانی دوم در پیش گرفت و مقررات‌گذاری، روش ایالات متحده آمریکا در خدمات عمومی بوده است. از دهه 1980 که خصوصی‌سازی حتی در خدمات عمومی در کشور‌های غربی رواج یافت. دوباره بحث مقررات‌گذاری و سیاست رقابت بسیار مطرح شد. ولی در ایران چندان به بحث مقررات‌گذاری توجه نشده است حتی در لفظ معادل برای Regulation نیز مشکل وجود دارد. درهرحال، مقاله دوم با استفاده از رویکرد اقتصاد هزینه مبادله، نهادهای سیاسی یعنی قوای سه‌گانه و قواعد اصلی آنها مانند قواعد انتخاباتی، اصل تفکیک قوا و استقلال قوه قضائیه چگونه بر ماهیت قواعد مقرراتی بخش ارتباطات تأثیر دارد؟ آیا با هر نظام سیاسی (پارلمانی، ریاست جمهوری و شبه ریاست جمهوری) می‌توان چارچوب مقرراتی مشخصی را پیاده کرد؟ پیشینه نهادی کشورها چه نقشی در طراحی نظام مقرراتی مناسب دارند؟ چارچوب‌های مقرراتی متفاوت کشورها چگونه بر عملکرد و قیمت‌های بخش ارتباطات تأثیر داشته‌ است؟ طراحی چارچوب مقرراتی مناسب در چه مرحله‌ای از خصوصی‌سازی باید انجام شود؟ در فصل سوم، یکی از مهم‌ترین مقالات ادبیات خصوصی‌سازی در سطح جهان با عنوان «از دولت تا بازار: بررسی مطالعات تجربی درباره خصوصی‌سازی» ترجمه شده است. این مقاله، خلاصه‌ای از مقالات مرتبط با بحث خصوصی‌سازی است که مهمترین مباحث آن به این شرح است: سابقه خصوصی‌سازی در کشورهای مختلف چگونه است؟ بنگاه‌های دولتی کاراترند یا خصوصی؟ خصوصی‌سازی چه تأثیری بر عملکرد شرکت‌های واگذار شده در کشورهای اروپای غربی، کشورهای در حال گذار کشور های شوروی سابق داشته است؟ روش خصوصی‌سازی چه تأثیری بر بازدهی سرمایه‌گذاری و بر عملکرد شرکت‌های واگذار شده دارد؟ آیا چین که به جای خصوصی‌سازی به آزادسازی بازارها روی آورده است موفق‌تر بوده است؟ برنامه آینده این کشور چیست؟ خصوصی‌سازی چه اثراتی بر حکمرانی شرکتی داشته است و حکمرانی و قوانین شرکتی مناسب برای خصوصی‌سازی چیست؟ در مقاله چهارم، اثرات توزیعی خصوصی‌سازی، به عنوان موضوعی مورد توجه سیاست‌گذاران و کمتر مورد توجه محققان، بحث می‌شود. در این مقاله بحث می‌شود چرا با وجود منافع خصوصی‌سازی که در مقالات علمی ذکر می‌شود مردم کشورهای مختلف از این سیاست ناراضی هستند؟ برندگان و بازندگان واقعی خصوصی‌سازی (به ویژه در خدمات عمومی) چه کسانی هستند: مالکان جدید، مصرف‌کنندگان، کارگران یا محرومین از خدمات عمومی؟ در این زمینه نظریه به ما چه می گوید و واقعیت‌های کشورهای مختلف چیست؟

کلمات کلیدی:
خصوصی سازی، مقررات گذاری، عملکرد شرکتها، آثار توزیعی, خصوصی سازی, مقررات گذاری, عملکرد شرکتها, آثار توزیعی