عنوان : یاریگری گروداران در حکمرانی فراگیر آب

مهدی کلاهی (ویراستار علمی),
نوع کتاب: ویراستاری علمی
شماره انتشار: اول
تاریخ انتشار: آذر ۱۳۹۶
انتشارات: پژوهشگاه فرهنگ،هنر و ارتباطات‏‫
چکیده:

آب، یکی از جدی‌ترین چالش‌های پایداری پیش روی کرة زمین است. سازمان همکاری و توسعة اقتصادی پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۵۰، بیش از ۴۰٪ جمعیت جهان در نواحی تحت تنش آب زندگی خواهند کرد، و بیش از ۲۴۰ میلیون نفر به آب تصفیه شده دسترسی نخواهند داشت. با توجه به‌اندازه و ماهیت چالش‌های آب، پرداختن به این چالش‌ها، یک تلاش هماهنگ را بین سیاست‌گذاران و گروداران، یعنی آن‌هایی که در بخش آب نقشی ایفا می‌کنند و آن‌هایی که بوسیله اقدامات و نتایج در بخش آب، تحت تاثیر قرار می‌گیرند، ضروری می‌سازد. بخش دولتی، نه تنها با محدودیت‌های مالی، بلکه با تقاضاهای فزایندة شهروندان جهت بیش‌تر آگاه شدن از چگونگی تصمیم‌گیری‌های سیاست عمومی روبه‌رو است. در این محیط، همکاری گروداران به‌عنوان یک اصل مهم در حکمرانی آب، و یک عامل سرنوشت‌ساز در توانایی دولت‌ها برای بررسی و غلبة موفق بر چالش‌های پیش‌روی تامین و مدیریت آب، پدیدار شده است. انواعی از روش‌های رسمی و غیررسمی برای درگیرکردن گروداران وجود دارد، و باید برای موقعیت‌های خاص، دسته‌های گروداران، اهداف سیاسی، و نیازهای محلی سفارشی شوند. این کتاب بیان می‌دارد تصمیم‌گیرانی که یک رویکرد جامع و قاعده‌مند را در پیش می‌گیرند احتمالا بازده بهتری در وقت و منابعی بدست می‌آورند که سرمایه‌گذاری می‌کنند. همچنین آن‌ها برای رسیدگی کارآمدتر به مخاطرات و مسایل گروداران، آمادگی بهتری دارند. این کتاب، اصول زیر را برای ایجاد شرایط لازم برای همکاری نتیجه‌محور، هدف‌گرا، مقدماتی و سازگار گروداران ارائه می‌دهد: ۱- مشخص کردن همه گرودارانی که یک گرو در نتایج دارند یا احتمالا تحت تاثیر قرار می‌گیرند و نیز مسئولیت‌ها، انگیزه‌های اصلی و تاثیرات متقابل آن‌ها. ۲- تعیین مسیر کلی فرآیند تصمیم‌گیری، اهداف همکاری گروداران و کاربردهای مورد انتظار ورودی‌ها. ۳- تخصیص منابع مالی و انسانی مناسب و اشتراک اطلاعات مورد نیاز برای همکاری نتیجه‌محور گروداران. ۴- ارزیابی منظم فرآیند و نتایجِ همکاری گروداران برای آموختن، تطبیق و بهبود دادن بر طبق آن‌ها. ۵- جانمایی فرآیندهای همکاری در چارچوب‌های سیاسی و حقوقی روشن، ساختارها یا اصول سازمانی، و مراجع مسئول. ۶- سفارشی کردن نوع و سطح همکاری مطابق با نیازها و انعطاف‌پذیر نگه داشتن این فرآیند نسبت به شرایط در حال تغییر. این کتاب، همچنین یک «فهرستِ بررسی برای اقدام همگانی» را جهت پشتیبانی از اجرای اصول فوق پیشنهاد می‌دهد. این فهرستِ بررسی، از شاخص‌ها و سوالاتِ با اهمیت برای کمک به دولت‌ها و گروداران در نظارت کارایی فرآیندهای همکاری و شناسایی حوزه‌های بهبود یافته، باستفاده از یک سیستم نظارت «چراغ راهنما» ، تشکیل می‌شود. این فهرستِ بررسی، همچنین پیوندهایی به منابع و مراجع بین‌المللی برای فعالیت‌های انتخابی کشورها و ابزارهای موجود فراهم می‌کند. همکاری گروداران در آب اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا آب، یک بخش به شدت نامتمرکز و تکه تکه است که بازیگران متعدد با وابستگی متقابل در سطوح مختلف دارد. این کتاب، بین گروداران اصلی (دولت‌ها، فراهم‌کننده‌های خدمات، سازمان‌های آبخیز رودخانه‌ها، شرکت‌های تجاری، جامعة مدنی، کشاورزان، قانون‌گذاران، و اتحادیه‌های صنفی)؛ «تازه‌واردان» در بخش آب، که به توجه ویژه‌ای نیاز دارند (مانند شرکت‌های توسعه و عمران مستغلات و موسسات سرمایه‌گذار بلندمدت)؛ و گروه‌های کم‌تر معرفی شده (زنان، جوانان، فقرا، بومیان، طبیعت، و کاربران مصرف‌نکننده) تمایز قائل می‌شود. فرآیندهای همکاری برای مکان‌ها و گروداران مختلف فرق می‌کند، اما موانع مشترکی را می‌توان شناسایی کرد. برای اطمینان از اینکه حکمرانی آب واقعا فراگیر است، تصمیم‌گیران باید این شش اصل را عملی کنند تا به موانع زیاد بازدارندة همکاری گروداران، رسیدگی نمایند. چند مثال از این موانع عبارتند از: - خستگی نظرخواهی ، اغلب به علت عدم شفافیت در نحوه استفاده از نظرهای گروداران در تصمیم‌گیری و اجرا - فقدان خواستة سیاسی و رهبری - وقت، پرسنل و بودجة ناکافی - چارچوب‌های حقوقی ضعیف - «گرفتن» نظرخواهی از دسته‌های بیش از حد معرفی شده - مقاومت در برابر تغییر و اکراه در دست کشیدن از قدرت - ظرفیت ضعیف - کمبود آگاهی و نگرانی عمومی - عدم توازن اطلاعات - نگاه‌های بخشی و نهادی - پیچیدگی امور درگیرکردن همه گروداران در مراحل اولیة تصمیم‌گیری برای تامین پشتیبانی جهت اصلاحات، افزایش آگاهی دربارة هزینه‌ها و مخاطرات (ریسک) آب، افزایش تمایل کاربران آب به پرداخت پول، و رسیدگی به کشمکش‌ها ضروری است. دولت‌ها در ایجاد یک محیط نهادی که مبادله و فرآیندهای تصمیم‌گیری از پایین به بالای بیش‌تری را ترغیب می‌کند، نقش مهمی دارند.

کلمات کلیدی:
آب، منابع، مدیریت، سیاست دولت، مشارکت شهروندان, آب, منابع, مدیریت, سیاست دولت, مشارکت شهروندان