عنوان : مدلسازی محیط زیست
کتاب «مدلسازی محیطزیست»، نخستین کتابی است که برای آموزش دانشجویان در زمینه مدلسازی مسائل محیطزیستی به رشته تحریر درآمده است. ویرایش دوم کتاب، از پشتوانه یک دهه تجربه استادانی که ویرایش اوّل کتاب را آموزش میدادند، سود برده است. مخاطب هدف نخستین ویرایش کتاب، دانشجویان کارشناسی علوم محیطزیست و برنامهریزی منطقهای بودند. امّا به دلیل استفاده از نمونهها و مدلهای ملموستر، مخاطبپذیری بسیار بیشتری را از آن خود کرد. کتاب، به معرفی چندین نرمافزار مرتبط با مسائل مدلسازی میپردازد، امّا اقبال بیشتر به نرمافزارهای استلا و ونیسم است. کتاب حاضر، ضمن مناسب بودن جهت تدریس در دبیرستان تا تحصیلات تکمیلی، از این توانایی برخوردار است که برای دانشجویان و پژوهشگران علاقهمند در بسیاری از رشتهها، راهنما و راهگشا باشد. مسائل اصلی محیطزیست زمان حاضر، فراوان، قابل توجه، و به طور ذاتی میانرشتهای (دربرگیرنده رشتههای مختلف علمی)، و دارای پویاییهای پیچیدهای هستند. قطعاً این گونه مسائل، شناخت و تمایل ما را به مبارزه خواهند طلبید، زیرا به علت پویاییهای پیچیدهای که دارند نخواهیم توانست آنها را در ذهن خود شبیهسازی کنیم. از این رو، این مسائل نیازمند بیشترین تلاش در هر دو زمینه کمّی و کیفی مدلسازی هستند. این گفته بدین معنی است که ایدههای برآمده از مباحث کیفی و مفهومی را باید از طریق شبیهسازی رایانهای مورد آزمون قرار داد. این کتاب، کاربرد مدلسازی پویاییهای سیستم را در مثالهایی که دامنه آنها از محلی تا جهانی گسترده است، به نمایش میگذارد. این مدلها میتوانند باعث افزایش شناخت ما از مسئله شده و همچنین یاریرسان گروهها و افرادی که موظف به حل مسئله هستند، باشد. مدلها به ما در سازماندهی بهینه اطلاعات، طراحی مفیدتر ساختارها و سیاستها، درک آسانتر، انتخاب بهتر، تصمیم مناسبتر، و در یک کلام، به بهتر فکر کردن، کمک میکنند. مدلهای پویاییهای سیستم، طبق هشت مرحله ذکر شده در کتاب، ایجاد میشوند و به صورت گام به گام بهبود یافته و به پیچیدگی آنها تا آن هنگام که شبیهسازیها، الگوی پویای مورد مطالعه را نشان دهند، اضافه میشود. کتاب حاضر، با گردآوری مجموعهای از علوم در یک بسته میانرشتهای جهت تعدادی از مدلها، به درک بهتر مسائل جهانی محیطزیست کمک میکند. توانایی ترکیب ایدههای رشتههای مختلف یکی از مفیدترین جنبههای رویکرد پویاییشناسی سیستمی برای سیستمهای محیطزیستی است که در چندین مورد این توانایی در کتاب به نمایش گذاشته شده است. مخاطب محترم با توجه به تخصص خود و با در اختیار داشتن دادهها و اطلاعات مربوط به یک سیستم میتواند آنها را وارد فرایند مدلسازی نماید. اصول مدلسازی کتاب، به مخاطب محترم در ترکیب دانش خود، کمک خواهد نمود. حتی میتواند تنها با مطالعه ایدهها، مفاهیم، و شکلهای این کتاب، به دانش کلی در مورد مدلسازی پویاییهای سیستم پی برده و دریابد که با استفاده از مدلسازی، چه کارهایی میتواند انجام دهد. چنانچه مخاطب محترم تمایل به آگاهی بیشتر از نحوه ساختن یک مدل و آزمون آن داشته باشد، برخی از فصلهای کتاب به شکل یک کتابچه راهنما به رشته تحریر درآمده است که در آنها، هر مدل به صورت گام به گام توضیح داده شده است، به نحوی که میتوان همزمان با مطالعه آن فصلها، نسخه نرمافزاری را اجرا کرد. در نهایت اینکه، خواننده در عرض چند هفته، قادر به مدلسازی و شبیهسازی خواهد بود. کتاب با داشتن تارنمایی فعّال (http://public.wsu.edu/~forda/)، به ارائه توضیحات تکمیلی، تمرینهای بیشتر، و مدلهای جدیدتر پرداخته است. در قسمت اشتباههای چاپی این تارنما، در ترجمه حاضر، موردهای تصحیح شده اشتباهها، ذکر شدهاند. امید آنکه ترجمه حاضر مورد استفاده بهینه تمام خوانندگان عزیز قرار گیرد.
مدلسازی محیط زیست, مدلسازی محیط زیست