عنوان : الگوی مصرف، اندازه بازار و فرصت‌های تجاری در کشور قزاقستان

سید سعید ملک الساداتی (نویسنده اصلی), یاسر مهرآور(نویسنده اصلی) , هما جهانی(نویسنده اصلی) , غزاله نجار (نویسنده اصلی), سرور جلوه(نویسنده اصلی) ,
نوع اثر: تالیف
شماره چاپ: اول
تاریخ انتشار: شهریور ۱۳۹۶
ناشر: انتشارات اتاق بازرگانی صنایع،معادن و کشاورزی ایران
چکیده:

منطقه آسیای مرکزی علاوه بر موقعیت استراتژیک ژئوپلتیک، همواره به لحاظ برخورداری از پتانسیل‌هایی چون منابع انرژی، ذخایر سرشار معدنی و ظرفیت‌های توسعه روابط تجاری از جذابیت بالایی برای اقتصادهای پیشرو جهان در اتحادیه اروپا، روسیه و چین برخوردار بوده است. این منطقه پنج جمهوری سابق اتحاد جماهیر شوروی شامل قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان را در بر می‌گیرد. با این حال در میان این کشورها، قزاقستان به دلیل موقعیت خاص ژئوپلتیک، پیش‌زمینه‌های فرهنگی و تاریخی غنی و همچنین منابع طبیعی گسترده از جایگاهی برجسته برخوردار است. به لحاظ جغرافیایی، قزاقستان از یک سو حلقه اتصال کشورهای شرق آسیا را با اروپا برقرار می‌کند و از سوی دیگر مهم‌ترین پل ارتباطی روسیه با کشورهای جنوب آسیا محسوب می‌شود. از این حیث این کشور، قلب آسیای مرکزی لقب گرفته است. چرا که برای کشورهای اروپایی و روسیه، دروازه ورود به سایر کشورهای آسیای مرکزی به شمار می‌رود. در یک دهه اخیر مجموعه عواملی چون شرایط ناآرام خاورمیانه، تحریم‌های نفتی علیه ایران و نیز تنش‌های سیاسی اخیر غرب با روسیه، اهمیت قزاقستان را به عنوان راه‌حلی برای افزایش ضریب امنیت تامین انرژی، در نگاه کشورهای صنعتی اروپا دوچندان کرده است. در این میان نیاز فزاینده اقتصاد چین به منابع انرژی و سرمایه‌گذاری عظیم این کشور در خطوط انتقال نفت قزاقستان، جایگاه قزاقستان را به عنوان یک تأمین‌کننده قابل اتکای انرژی تثبیت کرده است. برخورداری از ذخایر معدنی غنی و متنوع به ویژه معادن فلزات، وجود پتانسیل‌های سرمایه‌گذاری در استخراج و بهره‌برداری از این معادن و همچنین نیاز قزاقستان به واردات تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز در بهره‌برداری و توسعه معادن، عامل دیگری است که بر جذابیت این کشور در نگاه سرمایه‌گذاران و فعالان تجاری افزوده است. علاوه بر موارد فوق، جمعیت رو به رشد قزاقستان، ترکیب سنی نسبتاً جوان این کشور و همچنین بهبود چشمگیر درآمد سرانه و سطح زندگی مردم طی یک دهه اخیر، از رشد بازار مصرف و ظرفیت‌های توسعه روابط تجاری با این کشور حکایت دارد. با این حال در برنامه‌ریزی برای بهره‌مندی از این ظرفیت‌ها، نباید از تغییر محسوس سبک زندگی مصرف‌کنندگان قزاق طی سال‌های اخیر در نتیجه عواملی چون افزایش نرخ شهرنشینی، گسترش جمعیت طبقه‌ متوسط، افزایش سطح آگاهی مصرف‌کنندگان و افزایش دسترسی به تکنولوژی‌های ارتباطی غفلت ورزید. در سال‌های اخیر قزاقستان به عنوان هسته ژئوپلتیک آسیای مرکزی به خوبی از موقعیت استراتژیک خود بهره گرفته و از رهگذر ایجاد روابط سیاسی متوازن با کشورهای چین، روسیه و اتحادیه اروپا بر پایه مناسبات اقتصادی، تجاری و ظرفیت‌های منابع انرژی خود، به رشد اقتصادی قابل توجهی دست یافته است.با این حال به نظر می‌رسد به رغم پتانسیل‌های اقتصادی و تجاری ایران به عنوان یکی از سه اقتصاد برتر خاورمیانه و نیز جایگاه استراتژیک آن به عنوان لنگرگاه ثبات در منطقه و شاهراه ارتباطی شرق و غرب و شمال و جنوب، روابط تجاری و اقتصادی ایران و قزاقستان فاصله زیادی با وضعیت ایده‌آل دارد. کتاب پیش رو با درک چنین ضرورتی تدوین شده است و تلاش می‌کند اطلاعات لازم را به منظور شناسایی فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری کشور قزاقستان در اختیار فعالان اقتصادی، تجار و سرمایه‌گذاران کشور قرار دهد. در این کتاب،اقتصاد و بازار قزاقستان از زوایای مختلف تحلیل شده است. در فصل نخست با عنوان «اقتصاد قزاقستان: یک چشم‌انداز کلان»، پس از معرفی مختصر کشور قزاقستان و پیشینه تاریخی، فرهنگی و سیاسی این کشور، به تحلیل ساختار اقتصاد این کشور، عملکرد تجاری آن، درجه ریسک سیاسی و سرمایه‌گذاری در این کشور پرداخته شده است. در ادامه روابط بین‌الملل قزاقستان تحلیل و آثار آن بر تحولات اقتصادی آتی این کشور بررسی شده است. در نهایت فصل نخست با پیش‌بینی روند متغیرهای کلان اقتصاد قزاقستان و بررسی تاثیرات احتمالی آنها پایان می‌پذیرد. فصل دوم کتاب با عنوان «سبک زندگی مصرف‌کنندگان قزاقستان» به شناسایی و تحلیل ترجیحات مصرف‌کنندگان می‌پردازد. معرفی نیازهای مصرفی جامعه قزاقستان در گروه‌های سنی مختلف، گرایش‌های مصرفی زنان، مردان و کودکان، الگوی مصرف مواد غذایی، کفش و البسه از محورهای اصلی این فصل به شمار می‌رود. علاوه بر این در این فصل نگرش عمومی مصرف‌کنندگان قزاق نسبت به خرید کالاهای بادوام، مسکن، اتومبیل و همچنین الگوی گذران اوقات فراغت، الگوی درآمد و هزینه خانوار بررسی و تحلیل شده است. فصل سوم تحتعنوان «ظرفیت‌های اقتصادی و تجاری قزاقستان»، به برآورد اندازه بازار در هر یک از گروه‌های عمده فعالیت‌های اقتصادی می‌پردازد. این فصل با معرفی و تحلیل توانمندی‌های تولید داخلی آغاز شده است. بنابراین ابتدا در هر یک از گروه‌های عمده فعالیت‌های اقتصادی (بر اساس طبقه‌بندی دورقمی ISIC) مهم‌ترین محصولات تولیدی قزاقستان معرفی، روند تولید آن‌ها طی دوره 15 ساله اخیر بررسی و مهم‌ترین استان‌های تولیدکننده این محصولات در قزاقستان شناسایی شده است. این امر می‌تواند تصویر روشنی به فعالان اقتصادی به ویژه سرمایه‌گذاران و صادرکنندگان مواد اولیه یا ماشین آلات ارائه دهد. سپس به منظور برآورد اندازه بازار در هر یک از این گروه‌ها، روند صادرات و واردات بررسی و در کنار حجم تولیدات داخلی تحلیل شده است. از نتایج این تحلیل، اولاً اندازه بازار در هر یک از گروه‌های فوق برآورد خواهد شد. ثانیاً مشخص می‌شود که در هر گروه، چه بخش از تقاضای بازار توسط تولیدات داخلی و چه بخش از محل واردات پاسخ داده می‌شود. در ادامه و به منظور تحلیل بهتر بازار و موقعیت رقبا، در هر گروه مهم‌ترین کشورهای صادرکننده کالا به قزاقستان معرفی،سهم بازار آن‌ها تعیین و با عملکرد تجاری کشور مقایسه شده است. پس از آن در هر یک از گروه‌های مذکور، عملکرد تجاری استان‌های کشور بررسی و تحلیل شده است. در فصل چهارم عملکرد صادراتی کشور در هر یک از فصول 98 گانه کالایی بر اساس طبقه‌بندی سیستم هماهنگ توصیف و کدگذاری کالا (HS) بررسی و با رقبا مقایسه شده است. فصل پنجم با رویکردی عملیاتی، برخی از مهم‌ترین نکات اجرایی را در صادرات به قزاقستان برمی‌شمرد. اطلاعات این فصل در حقیقت مکمل نتایج علمی فصول قبل بوده که می‌تواند در پیوند با آنها فرآیند صادرات را برای صادرکنندگان کشور تسهیل نماید. آشنایی با مقررات و معافیت‌های گمرکیقزاقستان، مقررات بانکی و مالیاتی این کشور، شرکت‌های حمل‌و نقل، شبکه توزیع کالا، نحوه قیمت‌گذاری کالا در بازار قزاقستان و ... از مهم‌ترین مواردی است که آگاهی نسبت به آن در کاهش هزینه‌های مبادله صادرکنندگان موثر است.

کلمات کلیدی:
سبک زندگی، فرصت‌های تجاری، صادرات, سبک زندگی, فرصت‌های تجاری, صادرات