شیر در بین مواد غذایی کامل ترین و متعادل ترین ترکیبات را دارا می باشد. اهمیت تولید شیر از آن جهت است که اولا نقش عمده ای در تغذیه و سلامت انسان دارا می باشد و ثانیا فرآورده های متنوعی از آن حاصل می شود که به لحاظ اقتصادی ارزش افزوده بالایی را در این صنعت ایجاد می کند. همچنین در صورت افزایش تولید و ایجاد مازاد بر مصرف مطلوب در کشور می تواند صادر شود. تولید شیر در سطح واحد ها به عوامل مختلفی از جمله کمیت و کیفیت تغذیه ، بهداشت و فاکتورهای مدیریتی بستگی دارد. نظر به محدودیت منابع موجود در عرصه تولید شیر، مسایل و مشکلات مختلف موجود در سطح تولید کننده، صنایع فرآوری و سیاستگزاری ، ضرورت دارد با شناخت عوامل اصلی تاثیرگذار بر تولید شیر، از طریق به کارگیری راهکارهای سیاستی حمایتی و هدایتی در سطح برنامه ریزی و سیاستگزاری های کلان و مدیریتی در سطح خرد، میزان تولید شیر را افزایش داد. با این هدف در سال 1381 مطالعه ای بر روی 170 واحد گاوداری صنعتی تولید کننده شیر در استان خراسان رضوی صورت گرفت. در این مطالعه از مفهوم تابع تولید در قالب برآورد دو تابع کاب داگلاس و ترانسندنتال و آزمون مقایسه برای انتخاب بهترین شکل تابعی بهره گرفته شده است. نتایج آزمون نشان داد که الگوی کاب داگلاس بر الگوی ترانسندنتال برتری دارد. نتایج برآورد الگوی کاب داگلاس نشان داد که متغیر های کاه، جو و کنسانتره مصرفی بر روی تولید شیر تاثیر مثبت داشته اند در حالی که میزان یونجه مصرفی بر روی تولید شیر ( و نه کیفیت آن) تاثیر منفی داشته است. کشش های برآورد شده حکایت از آن دارد که به ازای هر یک درصد افزایش در مصرف کاه، جو و کنسانتره ، میزان تولید شیر 77/0،15/0 و 05/0 درصد افزایش می یابد این در حالی است که میزان تولید شیر با افزایش یک درصدی در یونجه به اندازه 11/0 درصد کاهش می یابد. در واقع دامداران از یونجه در رژیم غذایی بیش از حد استفاده می نمایند. مقایسه کشش ها نشان می دهد که میزان کاه مصرفی بیشترین تاثیرگذاری را بر افزایش تولید شیر خواهد داشت و پس از آن جو و کنسانتره قرار می گیرند. همچنین 95 درصد از تغییرات تولید شیر توسط چهار متغیر کاه،جو،کنسانتره و یونجه توجیه می شود. سایر عوامل تنها 5 درصد تغییرات را توجیه می کنند. با توجه به یافته ها توصیه می شود اولا در جیره غذایی دام از سه ماده غذایی کاه، جو و کنسانتره نسبت به یونجه بیشتر استفاده شود. ثانیا از جیره های آلترناتیو که دارای کمترین هزینه بوده و موجبات افزایش سودآوری واحد ها را فراهم می آورند بهره گرفته شود. ثالثا برای انجام برنامه ریزی های مستمر بر روی تولید واحدها و تجزیه و تحلیل تولید شیر و نهاده ها لازم است کلیه واحد های تولید شیر به شبکه اطلاع رسانی دو سویه رایگان ارتباط داده شوند به نحوی که از یک سوی اطلاعات واحدها برای تجزیه و تحلیل در ابعاد مختلف در اختیار متخصصین علوم دامی و اقتصاد کشاورزی ( در دو سطح خرد استانی و کلان کشوری) قرار گیرد و از سوی دیگر اطلاعات تجزیه و تحلیل شده به صورت جزوه های ترویجی و نسخه های تجویزی کاربردی در اختیار واحدهای تولید کننده شیر قرار گیرد.

کلمات کلیدی