همبستگی نزدیکی بین مقدار تشعشع دریافتی توسط گیاه و رشد آن وجود دارد. کارایی دریافت وجذب تشعشع خورشیدی تا حد زیادی تابع شاخص سطح برگ ، ضریب خاموشی نور وهمچنین کارایی مصرف نور می باشد. به منظور تعیین ضرایب فوق الذکر در چغندرقند وبررسی الگوی تغییرات آن طی فصل رشد ، آزمایشی در سال 1384 بر روی ارقام 7233، 7112، 436، 276 و رسول در قالب یک طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش در کرت هایی بطول 12 متر در 8 ردیف و به فاصله 50 سانتی متر از یکدیگر در شرایط مطلوب از نظر آبیاری و عناصر غذایی کشت شدند. در طول دوره آزمایش همزما ن با اندازه گیری تشعشع در بالا و پایین کانوپی، 9 نوبت نمونه برداری جهت تعیین صفات مختلفی نظیر شاخص سطح برگ و ماده خشک تولیدی انجام شد و بر اساس آن ضریب خاموشی نوری و کارایی مصرف نور تعیین گردید. متوسط حداکثر شاخص سطح برگ معادل 3.51 بود. عملکرد ماده خشک نهایی برای ژنوتیپ های مختلف بین 15670 تا 25920 کیلوگرم در هکتار نوسان داشت. نفاوت معنی داری از نظر ضریب خاموشی نور و کارایی مصرف نور بین ژنوتیپ های مختلف وجود نداشت و متوسط مقادیر آنها به ترتیب 56/0 و 23/1 برآورد شد. الگوی تغییرات کارایی مصرف نور تقریبا مشابه تغییرات سطح برگ در طول فصل رشد گیاه بود و حداکثر کارایی مصرف نور قبل از رسیدن به حداکثر شاخص سطح برگ، حاصل شد. میزان قند متناسب با ماده خشک کل و ماده خشک ریشه در بخش عمده ای از دوران رشد گیاه افزایش یافت. نظر به اهمیت فوق العاده ضریب خاموشی نور و کارایی مصر نور در مدل های شبیه سازی رشد و همچنین با توجه به تغییر پذیری ضرایب مذکور در زمانها و مناطق مختلف و تحت شرایط مدیریتی متنوع، ضروری است آزمایشات دیگری در سال ها و مناطق مختلف با شرایط مدیریتی متفاوت اجرا گردد تا طیفی از ضرایب مذکور جهت استفاده در مطالعات مدلسازی در اختیار قرار گیرد.

کلمات کلیدی